Digitale grensbewaking botst met mensenrechten

Grensbewakingstechnologie en beslissingsalgoritmen kunnen de mensenrechten van migranten schenden, waarschuwt het VN-Bureau voor de Mensenrechten. Een rapport toont aan hoe de automatisering van het grenstoezicht het potentieel heeft om ‘uitsluiting, geweld en discriminatie’ in stand te houden.

Volgens het rapport, in samenwerking met de Universiteit van Essex, worden digitale hulpmiddelen gebruikt om migratietrajecten te controleren en in sommige gevallen pushbacks te vergemakkelijken of migratie te voorkomen. Dat gebeurt vaak  zonder rekening te houden met individuele behoeften of mensenrechten.

Het onderzoek belicht de potentiële schade van technologieën zoals drones, gezichtsherkenningscamera’s en leugendetectoren. Die laatste worden bijvoorbeeld gebruikt om verklaringen van migranten te beoordelen, maar zijn vatbaar voor vooroordelen en discriminatie.

Ook datasystemen die vertrouwen op algoritmen om aan profilering te doen, of migranten in te delen in risicogroepen, bleken bevooroordeelde of onvolledige informatie te gebruiken. Dat maakte het voor minderheidsgroepen moeilijker om een eerlijke behandeling te krijgen.

Beschermen in plaats van ontraden

Professor Lorna McGregor, die het onderzoek mee leidde, benadrukt de noodzaak om digitale technologieën te gebruiken om de mensenrechten van personen op de vlucht te beschermen in plaats van ze te schenden.

‘Er is een gebrek aan transparantie over hoe en welke technologie wordt gebruikt.’

‘Er is een gebrek aan transparantie over hoe en welke technologie wordt gebruikt’, aldus de expert internationaal recht. ‘Dat moet worden weggewerkt om ervoor te zorgen dat staten en private actoren verantwoordelijk worden gehouden voor hun beleid aan de grenzen.’

De vier belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn dat er mechanismen moeten worden opgeworpen om technologieën te beoordelen op naleving van de mensenrechten vóórdat ze worden ingezet. Technologieën die in strijd zijn met de mensenrechten zouden verboden moeten worden en staten zouden lijsten van hun grenstechnologieën moeten samenstellen en publiceren. Ten vierde zouden er openbaar toegankelijke systeemtests moeten komen om technologieën te beoordelen en eventuele conflicten met de mensenrechten op te lossen.

‘Echte mensen ondervinden al schade door digitale technologieën’, zegt Petra Molnar, een deskundige op het gebied van bewakingstechnologie en co-auteur van het onderzoek. ‘We hebben dringend behoefte aan een wereldwijd gesprek over sterke beheersmechanismen, en in sommige gevallen een verbod, om ervoor te zorgen dat ieders rechten worden beschermd.’