Zuid-Afrika pakt recordachterstand asielaanvragen aan

Precies 32.558 mensen vroegen in 2004 asiel aan in Zuid-Afrika. Ter vergelijking: in België waren dat er 15.358 en in Nederland 9.782. In Zuid-Afrika vragen vooral mensen uit de Democratische Republiek Congo, Somalië en Angola asiel aan, maar anderen komen uit Nigeria, Ethiopië, Zimbabwe en zelfs Pakistan en India. Het land gaat ervan uit dat velen economische vluchtelingen zijn.

Het Zuid-Afrikaanse departement van Binnenlandse Zaken behandelde de afgelopen paar maanden meer dossiers dan voorheen, maar het is dweilen met de kraan open: elke dag komen er meer nieuwe aanvragen binnen dan de ambtenaren kunnen verwerken. Terwijl veel landen hun achterstand in de behandeling van asielaanvragen de voorbije jaren aanpakten, groeit de berg dossiers in Zuid-Afrika steeds verder aan. Alleen in de Verenigde Staten wachten momenteel nog meer mensen op een beslissing in hun dossier, maar in tegenstelling tot Zuid-Afrika zijn ook de Amerikanen op weg om de achterstand in te dijken.

Door de achterstand duurt het afhandelen van een asielaanvraag in Zuid-Afrika soms wel vijf jaar. In tegenstelling tot andere Afrikaanse landen, heeft Zuid-Afrika geen vluchtelingenkampen. Asielzoekers en illegale immigranten leven in de steden en moeten op eigen kracht overleven. Wie niet erkend is, mag geen werk zoeken.

De Zuid-Afrikaanse minister van Binnenlandse Zaken, Nosiviwe Mapisa-Nqakula, is deze week in Genève om het probleem te bespreken met António Guterres, het hoofd van de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR. Zuid-Afrika besliste al om meer dan 200 nieuwe ambtenaren aan te werven, vooral mensen met een diploma in de rechten. Die moeten het overbelaste departement van Binnenlandse Zaken helpen interviews af te nemen die helpen bepalen of iemand erkend kan worden als vluchteling of niet. Zuid-Afrika erkende het voorbije decennium 27.683 mensen als politiek vluchteling en in het totaal zijn er volgens het Zuid-Afrikaanse ministerie van Binnenlandse Zaken ongeveer 100.000 mensen erkend als vluchteling. Hoeveel illegale immigranten er zijn, is niet bekend. Volgens Zonke Majodima van de Zuid-Afrikaanse Mensenrechtencommissie kunnen dat er miljoenen zijn.

De UNHCR gaf de nieuwe ambtenaren deze maand opleidingen in Pretoria en Kaapstad. De deelnemers verdiepten zich in de procedures van de internationale en Zuid-Afrikaanse vluchtelingenwetgeving. Daarnaast leverde de Vluchtelingenorganisatie computermateriaal en advies om de gegevens beter te verwerken.

Maar dit kan niet in een paar maanden opgelost worden - dit gaat veel tijd en geld kosten, zegt Ebrima Camara, de regionale UNHCR-vertegenwoordiger voor Zuidelijk Afrika. Het is zonder twijfel de grootste uitdaging waarvoor de UNHCR in Zuid-Afrika staat.