"Amerikaanse relatie met Pakistan zal verslechteren"

Analisten zijn het erover eens dat de operatie van zondag, die gebeurde zonder overleg met de Pakistaanse autoriteiten, de reeds gehavende banden tussen de VS en Pakistan zal aantasten. Ze menen ook dat president Obama nu in Afghanistan volop kan kiezen voor contraterrorisme, in plaats van de huidige strategie van generaal David Petraeus die vecht tegen opstandelingen en het centrale gezag helpt versterken. Zo kunnen de 100.000 Amerikaanse soldaten sneller dan gepland naar huis terugkeren.

Arabische lente

Nog een vaststelling: de dood van Bin Laden kan het einde van Al Qaeda zelf betekenen, hoewel zijtakken van de beweging in de moslimwereld nog enige tijd voor dreiging kunnen zorgen. “Het zal lang duren vooraleer iemand met de invloed als Bin Laden zal opstaan, ongeacht wie er nu zijn plaats inneemt aan het hoofd van Al Qaeda”, verklaart Vanda Felbab-Brown, expert aan het Brookings-instituut.

“Bin Laden was de enige Al Qaeda-figuur die een breed Arabisch publiek wist te bereiken”, schreef Marc Lynch van de George Washington-universiteit maandag in een blog. Hij denkt dat het overlijden van Bin Laden slechts kort de aandacht van de Arabische media zal afleiden van de opstanden die al maanden het Midden-Oosten domineren en die Al Qaeda’s oproep voor gewelddadig verzet tegen de VS en het Westen verder hebben gemarginaliseerd.

De uitschakeling van Bin Laden kan de “Arabische lente” opnieuw momentum geven, denkt expert Christopher Davidson van de Britse Durham-universiteit. “Hoewel Bin Laden de laatste jaren slechts een uithangbord was, zal de impact van zijn dood op autoritaire regimes in het Midden-Oosten en andere islamitische landen aanzienlijk zijn. Hij speelde een belangrijke rol als boeman, die werd gebruikt om politiegeweld of beperkte politieke vrijheid te rechtvaardigen.”

Grootste vijand van Washington

Dat Bin Laden waarschijnlijk vijf jaar lang op een groot en zwaarbewaakt domein in het Pakistaanse Abbottabad kon leven, bevestigt volgens veel analisten dat minstens enkele leden uit de Pakistaanse regering een schuiloord hebben geregeld voor de grootste vijand van Washington.

“Volgens mij gaat de reeds getroebleerde relatie tussen beide landen opnieuw zware tijden tegemoet”, zei Richard Haass, voorzitter van de Raad voor Buitenlandse Relaties (CFR) maandag. “Washington zal moeilijk nog de miljardenhulp aan Islamabad kunnen verantwoorden als het vertrouwen niet wordt hersteld.” Pakistan heeft een keuze, denkt Haass, die hoge functies bekleedde in de regeringen van George Bush en diens zoon George W. Bush. “Het kan de banden met de VS aanhalen, of het moet bereid zijn te aanvaarden dat de VS onafhankelijk opereren.”

“Dit zal gegarandeerd onze relaties met Pakistan verslechteren”, verklaarde de pensioneerde kolonel Pat Land, vroeger een topman van de Defence Intelligence Agency (DIA) voor het Midden-Oosten en Zuid-Azië. “Maar er valt weinig aan te doen. De Pakistanen nemen afstand van ons en zoeken toenadering tot China, en dat zal niet veranderen.”

Strategie voor Afghanistan

Volgens Lang kan Obama nu zijn strategie voor Afghanistan herzien, met de klemtoon op contraterrorisme waar minder manschappen voor nodig zijn. Dezelfde mening valt te horen bij Haass. “Dit zal meespelen in het debat over het Amerikaanse beleid voor Afghanistan en meer specifiek het tempo waarin Amerikaanse troepen worden teruggehaald.” Obama beloofde in november 2009 dat de terugtrekking van Amerikaanse soldaten uit Afghanistan op 1 juli 2011 zou starten, maar generaal Petraeus heeft herhaaldelijk gepleit voor een beperkte vermindering van hun aantal.

“De VS moeten steeds meer afstand nemen van een oorlog tegen opstandelingen, die als een bezetting wordt gezien, ten voordele van contraterrorisme, waarin een sterker onderscheid tussen Al Qaeda en de taliban nodig is”, vindt Patrick Cronin, een expert van het Centrum voor een Nieuwe Amerikaanse Veiligheid.

Voorstanders van de huidige strategie waarschuwen hiertegen. “Veel Amerikanen zullen denken dat de bedreiging van Al Qaeda geweken is en dat we ons kunnen terugtrekken uit Afghanistan. Maar er blijven nog een aantal islamitische terreurgroepen actief in de regio, en die moeten bestreden worden. Zo verhinderen we dat Afghanistan opnieuw in de handen valt van kompanen van Bin Laden”, aldus de neoconservatief Max Boot.