Zoektocht naar alternatief endosulfan wordt niet eenvoudig

Vorige week vond in Genève een conferentie plaats van de landen van het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen (ook wel POP-verdrag genoemd). Ze beslisten werk te maken van een wereldwijd verbod op endosulfan en op zoek te gaan naar alternatieven.

India voerde het verzet tegen zo’n verbod aan. Landen zoals Argentinië, Peru en Chili eisten technische en financiële hulp om de overgang naar andere bestrijdingsmiddelen mogelijk te maken.

Endosulfan is al in 75 landen verboden. Onafhankelijke studies in verscheidene landen brengen de stof in verband met beroertes en sterftes. Blootstelling aan lage dosissen kan op lange termijn autisme, het vertragen van de puberteit en problemen bij de geboorte in de hand werken.

Sojateelt in Argentinië

In Argentinië werd in 1999 bijna 2 miljoen ton endosulfan verkocht, in 2006 was dat al 4,2 miljoen ton. Het wordt vooral gebruikt om de sojaopbrengst te vergroten. Soja neemt ondertussen al meer dan de helft van het Argentijnse landbouwareaal in. Ook in Brazilië, Uruguay en Paraguay is soja een topproduct.

Endosulfan wordt ingezet tegen een twintigtal insecten die soja schade kunnen toebrengen. Maar tegelijk worden hun natuurlijke predatoren aangevallen, zeggen biologische landbouwers. “Niet alleen is endosulfan zeer toxisch, het blijkt ook weinig efficiënt te zijn”, zegt Javier Souza, die voor het Argentijnse Studiecentrum voor Geschikte Technologieën werkt en regionaal coördinator is van het Actienetwerk rond Pesticiden en hun Alternatieven voor Latijns-Amerika (RAP-AL).

Traditionele katoenboeren in de noordoostelijke provincie Chaco gebruiken endosulfan om een rups te bestrijden die hele oogsten kan vernietigen. Souza kreeg van de landbouwers te horen dat het insect steeds resistenter wordt en de bestrijding steeds hogere dosissen vraagt.

Biodiversiteit

Bij de zoektocht naar alternatieven moet men weg van de chemische middelen, zegt Souza. “Sommige chemische middelen kunnen als tussentijdse oplossing dienen, een kleiner kwaad op korte termijn, maar op lange termijn moeten we naar productiesystemen die niet afhankelijk zijn van chemische insecticiden.”

“Natuurlijke bemesting en het behoud van de biodiversiteit leveren gewassen op die resistenter zijn tegen plagen”, zegt Souza. De oprukkende monocultuur, die ten koste gaat van de biologische diversiteit, maakt de oogsten kwetsbaarder, stelt hij.
Om hierin vooruitgang te boeken, is een “politieke beslissing” nodig, zegt de landbouwingenieur. “Als het ministerie van Landbouw de biologische landbouw zou steunen zoals het de traditionele landbouw steunt, dan zou dat een groot verschil maken.”

“Er is altijd een natuurlijke oplossing”, zegt Alicia Alem, lid van een Argentijnse landbouwcoöperatie in Cañuelas, 60 kilometer ten noordoosten van Buenos Aires, die graan en voedergewassen produceert zonder chemische  pesticiden en meststoffen. “Bij tarwe bijvoorbeeld bereikt de coöperatie exact het zelfde rendement als een traditionele producent met minder kosten omdat we ons eigen zaad gebruiken en we niet de hele batterij chemische middelen moeten kopen.”

De coöperatie bestrijdt plagen enkel op een biologische manier, bijvoorbeeld door gebruik te maken van andere insecten, die als natuurlijke predatoren werken. Zoiets vergt wel meer werk. “De biologische landbouwproductie vergt meer observatie, meer werk. Het is minder gemechaniseerd, maar het doodt niet.”