Hoe de Dag van de Arbeid plaats moest maken voor de Dag van God

President Nkurunziza, die in juli 2010 verkozen werd voor een tweede ambtstermijn (lees meer in MO*), is behalve een man van het volk ook een zeer bevlogen christen. Hij beschouwt zichzelf als ‘een gezant van God’ en vorig jaar ging hij in de provincie Bubanza zelfs de voeten wassen van de landbouwers, zoals Jezus dat ook deed op de dag van het Laatste Avondmaal. Oké, een gezant van God mag natuurlijk de Dag van de Arbeid naar zijn hand zetten, net als het verkeer in Bujumbura. Mijnheer de president is eigenlijk voetballer en als het weer dat toelaat, speelt hij elke middag zijn partijtje. Daarvoor worden dan een hoop straten afgesloten en dan zijn de embouteillages nog erger dan anders. Een land zonder regering is een beetje lastig, maar een voetballende gezant van God als president lijkt me ook niet zo makkelijk. Nogal wat mensen in de hoofdstad nemen hun president ondertussen met een korrel zout, maar op het platteland is hij nog altijd razend populair.

VIP op de Boulevard de l’Indépendance

2 mei dus in plaats van 1 mei. En dat was niet de enige onverwachte wending. Toen ik ’s morgens in het Centre Artisanal aankwam, werd ik voorgesteld aan Alexandre, de administrateur van de wijk Musaga. Hij bracht me naar de Boulevard de l’Indépendance, waar de 1 mei-stoet zou langskomen. Ik kreeg een officiële uitnodiging met daarop fotootjes van Nkurunziza in trainingspak en een VIP-zitje in de tribune. Het voelde een beetje gek en ik vond het ook wel jammer dat ik het feest in Musaga zou missen maar een rol als ambassadrice voor CAM ging mij uiteindelijk ook wel af en bovendien heb ik veel geleerd.

De stoet leek eindeloos maar verveelde eigenlijk zelden. Om te beginnen liepen de ambtenaren van alle ministeries langs, en dat zijn er hoop! Er waren er ook wel een paar opvallende bij, zoals het Ministère de la solidarité nationale, des droits de la personne humaine et du genre. Zo’n ministerie voor nationale solidariteit zouden we in België ook wel kunnen gebruiken, niet?

Daarna passeerden ook de banken, handelaars, bedrijven, uitgeverijen, laboratoria, ziekenhuizen, scholen, voetbalploegen, gsm-providers, hotels, casino’s en verenigingen de revue. En verder zag ik nog de postbedienden, de mensen van de luchthaven, de bouwvakkers, de metaal –en de havenarbeiders, de chauffeurs van de fiets –en motortaxi’s, en de vrouwen van CAM natuurlijk! Het was een mooi overzicht van de werkende bevolking in dit land, ten minste als je ook in gedachten houdt dat bijna 80% van de Burundezen van de landbouw leeft.

Promo of politiek?

Die bonte stoet leek in bepaalde opzichten meer op een promotieparade dan op een 1 mei-optocht, te meer omdat een presentator alle groepen aankondigde in ware marketingstijl. Ik had even het gevoel dat de historische gedachte achter 1 mei volledig afwezig zou zijn maar toen merkte ik toch een viertal vakbonden op en hier en daar een slogan die meer was dan een goed gemikte reclameboodschap: Pas de paix durable sans justice social, Nous voulons l’ordre et la régulation dans la privatisation de la filière thé en Le travail OUI, l’exploitation NON. Luttons pour nos droits.

Ook in de speeches (of toch in wat ik er van heb begrepen) lag er wel wat nadruk op 1 mei als een dag van solidariteit tussen werknemers overal ter wereld. Duurzaamheid is in Burundi een codewoord, net als in zoveel andere landen. Hier wordt het steevast gekoppeld aan economische ontwikkeling, en aan vrede. De vice-president pleitte voor goed bestuur en had het verder ook voortdurend over tolérance zero. Ik legde automatisch een link naar geweld en criminaliteit, omdat de man tijdens zijn verhaal verborgen zat achter minstens 10 lijfwachten met gigantische geweren, maar ik viste later uit dat hij het over corruptie had.

Een babbel met de burgemeester

De speeches (of discours) zijn niet alleen voor de bezoekers zoals ik, die maar een paar woordjes Kirundi begrijpen, een kleine marteling. Ze lijken telkens eeuwen te duren en ze komen altijd in pakketjes van minstens drie. De meeste Burundezen zakken tijdens die monologen steeds dieper weg in hun stoel en als de tamboers niet af en toe een roffel ten beste zouden geven tussendoor zou iedereen ook echt in slaap vallen.

De plechtigheid werd gelukkig afgesloten met een reeks energieke traditionele dansen, en om 14u30 mocht ik eindelijk nog eens mijn benen strekken. Alexandre troonde me mee naar de Jardin Publique, waar alle 950 werknemers van de Stad Bujumbura hun 1 mei-feest zouden vieren. Dan trek ik dus eventjes de deur van Stad Gent achter me dicht, en 3 weken later zit ik al tussen de feestende ambtenaren van Bujumbura :-). Aan de eretafel bovendien en in boeiend gezelschap: ik maakte een babbeltje met de burgemeester en met de hoofdcommissaris van de veiligheidsdiensten. De burgemeester had het in zijn speech over ‘verandering’, ‘op lange termijn denken’ en ‘naar de toekomst kijken’. Rara, waar heb ik dat nog gehoord? Hij kon het allemaal goed en mooi uitleggen, maar op het moment dat hij over Jezus begon, die de blinden liet zien, en over het feit dat hij, net als Jezus, de ogen van zijn ambtenaren wil openen, kon ik een zucht toch niet helemaal bedwingen.

Op eten moesten we nog tot 17u wachten maar gelukkig was er wel al volop drank. Gaandeweg werd iedereen om me heen dus heel erg vrolijk, inclusief mijn buurman de hoofdcommissaris. Hij vertrouwde me toe dat hij heel veel van zijn land houdt, dat er zoveel mogelijkheden mee zijn, dat Burundi alles heeft om rijk en welvarend te zijn, maar dat zowel de politici als de inwoners er veel te weinig van bakken… En daar dronk hij nog een Primus op, want het was gratis en het was feest! Tegen de tijd dat Alexandre me terug naar Musaga bracht, zag ik verschillende zatte agenten die zatte ambtenaren probeerden te kalmeren. Hilarisch … maar ook wel een beetje triest.

Sombé en spaghetti bolognaise

En verder heb ik Pasen gevierd, helemaal op zijn Burundees. Ik ben in de buurt van Nyanza Lac (in het zuiden van het land) een ander vrouwenproject gaan bezoeken dat, net als mijn project in het Centre Artisanal, steun kreeg van Mama’s for Africa. We hebben in CAM een ijskast gekocht en potten, borden, houten lepels en scherpe messen. Voorlopig koken we nog op imbambura’s (kleine kookvuurtjes op houtskool) maar binnenkort komt er een fornuis en zo’n traditionele oven waar we zeker heerlijke pizza in kunnen bakken. Uit Kenia zijn er confituurpotjes op komst en we zijn een kippenhok aan het bouwen. De vrouwen hebben mij geleerd hoe ik sombé moet maken, sauce mukeke en sauce ndagara en in ruil daarvoor heb ik hen kennis laten maken met guacamole en spaghetti bolognaise. Stapje voor stapje, zo komen we er hopelijk wel!

Warme groeten,

Mien