Podcast interview over vluchtelingenbeleid, Europese ongelijkheid, gekleurd feminisme

Anne Van Lancker: ‘Geen Europees geld voor wie solidariteit weigert in vluchtelingenopvang’

© Kilian de Jager

Anne Van Lancker

Anne Van Lancker kent de Europese Unie als haar broekzak – en zij draagt de broek, met veel elegantie en overtuiging. Ze was vijftien jaar Europees Parlementslid voor de Vlaamse socialisten en was lid van de Europese Conventie die begin jaren 2000 een Europese grondwet probeerde te schrijven. Vandaag is ze voorzitter van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, maar ze heeft ook een verleden als vrouwenactiviste en genderconsulente voor de Wereldgezondheidsorganisatie. Gie Goris sprak met haar over het nieuwe vluchtelingenbeleid onder Maggie De Block, ongelijkheid in de EU en een inclusief feminisme. Hieronder enkele citaten uit het gesprek, beluister de volledige versie in podcast.

De loterij van Theo Francken

‘Het verschil tussen Theo Francken en Maggie De Block is echt meer dan een verschil in communicatiestijl en taalgebruik. Het is ook echt een verschil in politieke agenda. Francken begon zijn beleid met het afbouwen van opvangplaatsen en hij deed dat aantal zakken tot beneden het niveau van voor de crisis van 2015. Hij liet een nieuwe asielwet goedkeuren en voerde die uiterst rigide in waardoor het recht op beroep tegen beslissingen moeilijker gemaakt wordt. Het statuut van vluchteling werd meteen ook tijdelijk gemaakt. En uiteindelijk stelde hij quota in om het aantal mensen dat asiel wil aanvragen te beperken, waardoor er uiteraard mensen op straat terechtkwamen. Dat is verleden tijd sinds De Block orde op zaken gesteld heeft. De Raad van State heeft trouwens intussen ook bevestigd dat mensen het récht hebben om asiel te vragen. De opvangcapaciteit wordt ook opnieuw opgebouwd.’

‘Het beleid spreekt onder Maggie De Block niet langer over illegalen, misbruik van bescherming, profiteren van onze gastvrijheid’

‘Er is ook een echt verschil in taalgebruik. Het beleid spreekt niet langer over illegalen, misbruik van bescherming, profiteren van onze gastvrijheid. Maar de verstrengde asielwet blijft wel geldig. Er blijft ook nog altijd een groot probleem met de alternatieve manieren om in België te geraken om asiel aan te vragen. België heeft zich daar wel toe geëngageerd, maar er is weinig van te merken. België zou 1100 plaatsen vrijmaken voor hervestiging van vluchtelingen uit kampen, maar dat programma is stopgezet omdat er geen plaats was in de opvang.’

‘De loterij die Theo Francken georganiseerd heeft met humanitaire visa, waarbij hij God de Vader heeft willen spelen via louche tussenfiguren heeft de humanitaire visa bij de publieke opinie geen goede naam bezorgd, al blijven dat hele goede instrumenten om mensen op veilige en wettelijke manier naar hier te halen. Maar daarvoor moet je de juiste procedures volgen. Francken blijft zeggen dat hij alleen maar via tussenpersonen kon werken, maar dat is nonsens. De VN waren actief in de regio waaruit deze mensen kwamen. De VN heeft de selectie voor Duitsland gedaan en had dat net zo goed voor ons land kunnen doen.’

‘Ik zal de eerste zijn om Matteo Salvini tegen de muur te spijkeren, maar ik begrijp wel de kritiek van de Italianen op het gebrek aan solidariteit bij de opvang van vluchtelingen. Italië, Griekenland en Spanje worden aan hun lot overgelaten en de vluchtelingen overleven er dan vaak ook in afschuwelijke omstandigheden. Ook België heeft zich de voorbije maanden geen enkele keer kandidaat gesteld om enkele tientallen vluchtelingen op te vangen die op reddingsschepen op de Middellandse Zee bleven ronddobberen.’

Ondergronds in Hongarije

‘Er zijn uiteraard verschillen, omdat de contexten van de landen zo anders zijn. Maar als we praten met collega’s uit Kroatië of Servië, zijn zij even verontwaardigd over het sluiten van grenzen, over het blokkeren van vluchtelingen, over het feit dat landen hun verantwoordelijkheid niet nemen – al is de taak voor hen veel moeilijker dan voor ons. In Hongarije zijn vluchtelingenorganisaties ondergronds gegaan, en ze bouwen van daaruit aan een krachtige, warme nieuwe burgerbeweging.’

‘Ik vind het niet normaal dat een lidstaat langs de kassa passeert voor Europese structuurfondsen, maar niet zijn deel van de verantwoordelijkheid opneemt voor de verplichtingen tegenover vluchtelingen.’

‘Ondanks de lokale verschillen zijn we het allemaal wél eens over de inhoudelijke lijnen: het verzet tegen de Europese pogingen om de eigen verantwoordelijkheid af te schuiven op landen buiten de EU, de partnerschappen met toch wel zeer bedenkelijke regimes zoals Libië, Eritrea, Soedan, Niger. Komaan zeg! Wij pleiten allemaal voor een rechtvaardige spreiding van opvang, bescherming én kosten over alle landen van Europa. Ik vind het niet normaal dat een land lid is van de Europese Unie, wel langs de kassa passeert voor Europese structuurfondsen, maar niet zijn deel van de verantwoordelijkheid opneemt voor de verplichtingen die we in de Conventie van Genève op ons genomen hebben.’

‘Voor de volgende regeringen hebben we een prioriteitenlijstje met bovenaan de noodzaak om werk te maken van legale manieren om vluchtelingen naar België te laten komen: via humanitaire visa, via hervestiging of via gezinshereniging. Dat laatste is nu heel erg moeilijk geworden, dat moet opengetrokken worden. Een discours over opvang van vluchtelingen in de regio is enkel geloofwaardig indien aan twee voorwaarden voldaan wordt. Één: meer investeren in opvangcapaciteit en minimum levensvoorwaarden van vluchtelingen in de regio. Het zijn de besparingen op vluchtelingenopvang die de vluchtelingengolf van 2015 teweeggebracht hebben. Twee: We moeten véél meer zuurstof geven aan een echt integratiebeleid, in plaats van praatjes te houden over te veel vluchtelingen – wat nu zelfs door progressieve politici als John Crombez verkondigd wordt. Mensen die hier zijn, moeten veel meer kansen krijgen: kansen op wonen, kansen op werk, … Want wie werkt, draagt bij aan de samenleving.’

Nieuwkomers én de welvaartstaat beschermen

‘Natuurlijk kan Europa wat doen opvang van vluchtelingen én versterking van de welvaartstaat, maar van alle terreinen waarop de EU competenties heeft, is het sociale terrein datgene waarop het minste vooruitgang geboekt wordt. Ook hier geldt: beginnen met een eerlijke spreiding van vluchtelingen zou het probleem meteen herleiden tot zijn ware proporties. Als dan de Europese fondsen ingezet worden in landen die echt werk maken van een serieus integratiebeleid, krijg je een ander verhaal. Geen fondsen meer voor landen die niet meedoen met het solidariteitsverhaal.’

‘Van alle terreinen waarop de EU competenties heeft, is het sociale terrein datgene waarop het minste vooruitgang geboekt wordt.’

‘En daarnaast moet er werk gemaakt worden van sterke sociale standaarden, minimum sociale rechten voor iedereen in Europa om te voorkomen dat de komst van nieuwe inwoners zorgt voor uitholling van sociale standaarden. Het recht op een waardig minimumloon of -inkomen moet voor iedereen gegarandeerd worden. De Europese Pijler van Sociale Rechten is een mooie, plechtige verklaring. Die moet nu omgezet worden in het afdwingbare recht op een waardig bestaan voor iedereen.’

‘Marianne Thyssen heeft als Europees Commissaris enkele mooie resultaten behaald, zeker gezien de Raad van ministers waarmee zij nu moet werken. Maar er ligt echt nog veel werk op de plank voor de volgende Commissie. De detacheringsproblematiek heeft Marianne goed aangepakt. Er is nu een Europese wet die stelt dat mensen betaald moeten worden aan de lonen en arbeidsvoorwaarden die gelden in het land waar ze werken, niet van het land van herkomst. Ze maakt nu ook werk van een Europees agentschap van arbeidsinspecties dat de naleving van die wet moet controleren en opvolgen. Maar sociale dumping kan je alleen stoppen als de sociale standaarden, wetten en rechten van mensen in Europa dichter naar elkaar toe groeien. Daarvoor moeten er sociale bodems gelegd worden in de landen die verst achterop blijven op dat vlak. Dat zal trouwens ook de druk voor intra-Europese migratie verminderen.’

‘Ik denk niet dat de EU op dezelfde weg is als de Sovjet-Unie destijds, en uit elkaar zal vallen over enkele jaren. Al zie je wel dat voor het eerst er niet alleen landen zijn die willen toetreden tot de EU, maar ook willen vertrekken. Dat is niet zonder gevaar. Maar er is ook gevaar als de unie niet uit elkaar valt: het gevaar van toenemend nationalisme, van het anti-migrantendiscours. Ik hoop dat extreemrechts er opnieuw niet in zal slagen een fractie te vormen in het Europees Parlement omdat ze daarvoor onderling te verdeeld zijn. Maar hun discours kan wel steeds meer ingang vinden in de andere fracties. Dat kan het debat in het Parlement een andere kant uitsturen. Want tot nu bleef het EP tegengewicht bieden tegen het soevereinisme in heel wat landen van de EU, met genereuze en solidaire wetten waarin de mensenrechten nog steeds centraal staan.’

Het einde van wit, elitair feminisme

‘De derde golf neigt veel meer naar individuele genderbeleving, terwijl de tweede golf in de jaren 1960 en 1970 veel meer interesse had in structurele redenen van achterstelling en ongelijkheid. Maar inderdaad, de maatschappij is zo veranderd dat er boven op de sociaaleconomische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen veel lagen van verschil en ongelijkheid bijgekomen zijn. Door de groeiende diversiteit, door het verkleuren van de samenleving, door de toegenomen aandacht voor culturele identiteiten, door de meervoudigheid van genderidentiteit… Die complexe ongelijkheden kan je niet alleen aanpakken met witte, hooggeschoolde middenklassevrouwen. Maar ik zie dat ook veranderen.’

‘Het blijft belangrijk vooral oog te hebben voor vrouwen die ook nog eens af te rekenen hebben met racisme of discriminatie op basis van herkomst, vrouwelijke migranten of vluchtelingen, vrouwen zonder papieren…’

‘Het debat is meerstemmig, multicultureel en internationaal geworden. Ik hoor Samira Attilah, Heleen Debeuckelaere en Alona Lyubayeva en weet dan: het zijn niet meer alleen de witte vrouwen die hun rechten opeisen. Het blijft belangrijk vooral oog te hebben voor de meest kwetsbare onder de vrouwen: zij die ook nog eens af te rekenen hebben met racisme of discriminatie op basis van herkomst, vrouwelijke migranten of vluchtelingen, vrouwen zonder papieren… Feminisme moet dus opnieuw gedefinieerd worden en verder gaan dan het verschil tussen mannen en vrouwen. Het is daarom ook belangrijk om mannen te betrekken in die gelijkheidsstrijd. Je kan de loonkloof tussen mannen en vrouwen alleen aanpakken als ook mannen overtuigd geraken van hun rol in huis en gezin. Het is daarom zo sterk als Alexander De Croo een boekje schrijft over de rol van mannen in het nieuwe feminisme.’

‘Door de toenemende diversiteit zijn er de voorbije jaren ook nieuwe en serieuze problemen ingevoerd, zoals kindhuwelijken of vrouwelijke genitale verminking – 17.000 vrouwen en meisjes die in België wonen zijn daar slachtoffer van en een kwart van de vrouwen die uit de noordoostelijke regio van Afrika komen loopt wellicht gevaar op dat vlak. Feministen moeten voor die problemen ook oplossingen vinden. Dat begint bij wetten, maar die hebben we. Blijkbaar volstaat dat niet. Dus moet er gewerkt worden met gemeenschappen en religieuze leiders, en dus ook met de mannen. Maar het feit dat je naar de gemeenschappen toestapt, betekent niet dat je de standaarden moet lossen of verlagen. We hebben wetten die respect voor de lichamelijke integriteit van vrouwen opleggen. Je moet respect voor mensenrechten afdwingen.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

‘Mijn grote rolmodellen zijn vrouwen als Allison des Forges die baanbrekend werk rond mensenrechten in Afrika gedaan heeft. Ik ben grote fan van vrouwen als Chris Van den Wijngaerde die grenzen verlegd heeft met het Internationaal Strafhof. Maar wie mij echt van mijn sokkel blaast vandaag, is Alexandria Ocasio-Cortez. Wat een ongelooflijke vrouw, 29 jaar, ze omschrijft zichzelf als een democratic socialist for America, ze verzet zich tegen de greep van big business op de politiek, een sociaal werkster met Puerto Ricaanse roots. Haar politiek programma kant zich tegen de wapenlobby en zet zich in voor ziekteverzekering voor iedereen, voor gratis onderwijs. Ze bracht ook al een beweging op gang om ook andere gekleurde vrouwen te empoweren in de Amerikaanse politiek. Volg die vrouw, en laten we samen hopen dat ze ooit een kans maakt om de eerste vrouwelijke president van de VS te worden.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.