‘Antarctica brengt de mensheid honderden miljarden per jaar op’

De hele mensheid profiteert van Antarctica en de oceaan die het continent omringt, schrijven Natalie Stoeckl en Rachel Baird, hoogleraren aan de Universiteit van Tasmanië. Die voordelen zijn eigenlijk onbetaalbaar, maar een schatting van de economische waarde kan volgens hen een goede motivatie zijn voor de bescherming van dit unieke ecosysteem.

We hebben de waarde berekend van de diensten die Antarctica en de Zuidelijke Oceaan leveren op het gebied van visserij, toerisme en verschillende natuurlijke processen die onze planeet doen functioneren.

Benieuwd naar wat dat oplevert? We schatten die economische waarde op maar liefst 180 miljard dollar (165 miljard euro) per jaar. Hopelijk zullen deze berekeningen bijdragen aan natuurbehoud in Antarctica en internationale steun mobiliseren om het gebied te beschermen tegen de impact van de klimaatverandering.

Zichtbare en onzichtbare voordelen

De vele voordelen die de natuur de mens biedt, worden in het jargon aangeduid met de term “ecosysteemdiensten”.

Veel van de diensten die Antarctica en de Zuidelijke Oceaan bieden zijn onzichtbaar voor de meeste mensen. De oceaan absorbeert bijvoorbeeld CO2 uit de atmosfeer en het ijs in de regio reflecteert warmte. Deze processen helpen het klimaat op aarde te regelen.

De Zuidelijke Oceaan helpt ook bij het transport van water over de hele wereld, waardoor warmte, zoet water, en voedingsstoffen worden verdeeld. Dat alles zijn de zogenaamde “regulerende” diensten.

De Zuidelijke Oceaan helpt ook bij het transport van water over de hele wereld, waardoor warmte, zoet water, en voedingsstoffen worden verdeeld.

We kunnen op die diensten een waarde kleven door de kosten te bepalen die zouden ontstaan als ze niet werden geleverd. De ijskap van Antarctica bevat bijvoorbeeld 30 miljoen kubieke kilometer ijs. Als dat ijs zou smelten door de opwarming van de aarde, zouden de gevolgen voor kustbewoners over de hele wereld catastrofaal zijn.

Andere voordelen van Antarctica zijn tastbaarder. Mensen gebruiken bijvoorbeeld op de Antarctische vissoorten en krill (een specifiek soort plankton) voor voedsel, geneesmiddelen en voedingssupplementen. Een warmere en zuurdere Zuidelijke Oceaan zou gevolgen hebben voor de visbestanden en sommige soorten zouden kunnen uitsterven.

Het Antarctische gebied levert ook culturele diensten zoals het faciliteren van belangrijk wetenschappelijk onderzoek. De voorbije jaren kent Antarctica trouwens een sterke groei van het aantal toeristen.

Maar hoeveel zijn deze diensten eigenlijk waard voor de mensheid? Dat is wat wij onderzocht hebben.

Berekenen en becijferen

We hebben verschillende methoden gebruikt om de waarde van elke dienst in te schatten. Zaken zoals de natuurlijke voedselproductie kunnen eenvoudig berekend worden door te kijken naar wat de markt bereid is ervoor te betalen. Andere, zoals de schade die vermeden wordt door de CO2 die uit de lucht gehaald wordt, zijn moeilijker te berekenen.

Laten we beginnen met toerisme. Het aantal mensen dat Antarctica bezoekt, is de afgelopen decennia sterk toegenomen, van ongeveer achtduizend per jaar begin jaren 1990 tot ruim honderdduizend in het seizoen 2022-2023. We schatten de jaarlijkse waarde van de Antarctische toeristenindustrie op ongeveer 820 miljoen dollar (755 miljoen euro).

En hoe zit het met de voordelen van de visserij? Als we kijken naar de tonnen vis en krill die in de regio worden gevangen, schatten we de waarde op ongeveer 370 miljoen dollar per jaar (340 miljoen euro).

Tot slot hebben we een schatting gemaakt van de economische waarde van de “regulerende diensten” zoals CO2-opslag, regulering van het zeeniveau en lichtreflectie. Dat hebben we gedaan door de geschatte waarde van CO2 die is opgeslagen in de Zuidelijke Oceaan te vermenigvuldigen met schattingen van de maatschappelijke kost van het broeikasgas.

Dat was een complexe berekening, waarop dieper wordt in gegaan in onze studie. In totaal schatten we de waarde van de regulerende diensten van de regio op ongeveer 179,3 miljard dollar per jaar.

180 miljard

Alles bij elkaar brengt dit de totale waarde van de ecosysteemdiensten van Antarctica en de Zuidelijke Oceaan op ongeveer 180 miljard dollar per jaar, omgerekend 165 miljard euro. Het gaat om een voorzichtige schatting, aangezien sommige ecosysteemdiensten niet meegenomen werden in de berekening.

Er wordt bijvoorbeeld gedacht dat de Antarctische circumpolaire stroming - de krachtigste, belangrijkste en snelste zeestroming ter wereld - de waarde van de wereldwijde visserij met ongeveer 2,8 miljard dollar helpt te verhogen. Ze verspreid namelijk voedingsstoffen uit Antarctica over de hele wereld. We hebben dit niet meegenomen in de berekening om te vermijden dat bepaalde andere regulerende diensten tweemaal geteld worden.

En door een gebrek aan gegevens konden we de waarde van het wetenschappelijk werk op Antarctica niet inschatten, zelfs niet ruwweg. Dat is dus ook buiten beschouwing gelaten. Maar onderzoek op de Zuidpool heeft aanzienlijke schade aan bestaansmiddelen en infrastructuur over de hele wereld helpen voorkomen, bijvoorbeeld door veranderingen in ijs en zeeniveaus te monitoren. We verwachten dat deze bijdrage in de toekomst nog zal toenemen.

Het Zuidpoolgebied levert nog andere belangrijke diensten waarvan we niet genoeg informatie hebben om ze in te schatten, zoals ingrediënten voor farmaceutica die nog ontdekt moeten worden.

Welke rol speelt internationale samenwerking?

Naarmate de Zuidelijke Oceaan warmer en zuurder wordt, zullen de natuurlijke systemen er enorme veranderingen ondergaan. Dit zal een impact hebben op de vele voordelen die Antarctica biedt, met hoge kosten voor de hele wereld. Dus hoe moet de internationale gemeenschap reageren?

Antarctica en de Zuidelijke Ocaan vallen onder het Antarctisch Verdrag, dat in 1959 werd aangenomen. De bedreigingen die we hebben geschetst, werden toen niet voorzien en het verdrag gaat er niet op in.

De verdragspartijen hebben de bevoegdheid om sommige ecosysteemdiensten te beschermen, zoals toerisme, visserij en wetenschap. Maar ze zijn niet in staat om alle diensten doeltreffend te vrijwaren.

Het verdrag is in de loop der jaren geëvolueerd. Nu moet het verder gaan om de enorme - economische en andere - voordelen die Antarctica de wereld biedt, te beschermen.

Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.