Wanneer kunnen de Macedoniërs de naam van hun land eindelijk kiezen?

Het zijn drukke dagen voor Griekse diplomaten. Naast de economische malaise en de kwestie Cyprus wordt volop onderhandeld over een symbooldossier: Macedonië. Sinds het imploderen van Joegoslavië in 1991 heeft Athene een erg gespannen verhouding met haar noorderbuur.

Officieel erkent Griekenland deze als “Voormalig Joegoslavische republiek Macedonië” (FYROM), in de praktijk verwijzen Grieken naar de naam van de hoofdstad: Skopje.

Dat de voormalig Joegoslaven aanspraak maken op de naam Macedonië ligt gevoelig voor Griekse politici. Voor Grieken blijft de naam Macedonië immers verbonden aan de geschiedenis rond Alexander de Grote.

Voor Grieken blijft de naam Macedonië immers verbonden aan de geschiedenis rond Alexander de Grote.

Daarnaast wil Athene verwarring vermijden tussen haar eigen noordelijke provincie Macedonië en haar noordelijke buurstaat.

Ook in Skopje heeft men zich meermaals ingegraven. Zo heeft de Balkanstaat heel wat prestigeprojecten om de band met Alexander de Grote te benadrukken. Het dure standbeeld in Skopje is een mooi voorbeeld. Hoewel een razende reactie uit Athene lachwekkend leek, lag het Griekse misnoegen in de lijn der verwachting.

Het feit dat beide partijen vandaag opnieuw onderhandelen leidt in Europese kringen tot heel wat applaus.

Stand van zaken?

Volgens verschillende Griekse media lijken Alexis Tsipras en zijn collega Zoran Zaev vorderingen gemaakt te hebben. Onder bepaalde voorwaarden zou Griekenland instemmen dat de noorderbuur zichzelf Macedonië noemt.

Belangrijk voor Athene is echter dat FYROM in haar naam geen link toont met het historische Macedonië. Dit zou concreet opgelost kunnen worden door het land te hernoemen als Noord-of Nieuw-Macedonië. Deze voorbeelden komen uit een document van de VN-bemiddelaar Matthew Nimitz.

Voor een deel van de publieke opinie in FYROM en Griekenland lijkt dit een aanvaardbare oplossing.

Maar waar komt deze toenadering plots vandaan? Zijn deze onderhandelingen enkel het gevolg van meer inschikkelijkheid in Skopje en Athene? De echte redenen zijn waarschijnlijk van meer geopolitieke aard. Het Europese nabuurschapsbeleid en de NAVO kunnen deze onderhandelingen beter verklaren.

NAVO

Zo werd het NAVO-lidmaatschap van de voormalig Joegoslavische republiek in 2008 gekelderd door een Grieks veto. Dit leidde binnen de NAVO tot heel wat onvrede.

Moskou zit immers niet te wachten op een overwegend orthodoxe Balkanstaat die zich onder de NAVO-paraplu plaatst.

Een oplossing in het naamdossier zou het laatste obstakel doen verdwijnen voor NAVO-lidmaatschap. Het is dus niet ondenkbaar dat heel wat Europese landen druk gezet hebben op Skopje en Athene.

Toch lijkt niet iedereen een NAVO-lidmaatschap van Macedonië te zien zitten. Het hoeft niet te verwonderen dat de Russische buitenlandminister, Sergei Lavrov, geen grote voorstander van een NAVO-uitbreiding is. Zijn verklaring dat het niet aan Athene is om veel concessies te doen, laat dit dossier in een ander licht zien. Moskou zit immers niet te wachten op een overwegend orthodoxe Balkanstaat die zich onder de NAVO-paraplu plaatst.

EU?

Ook vanuit de EU zou er druk kunnen komen. Een langlopend geschil tussen lidstaat Griekenland en kandidaat lid Macedonië bemoeilijkt het Europees extern beleid tegenover de regio. Het naamgeschil zou verdere gesprekken tussen de EU en de regering in Skopje overschaduwen. Zaev koopt op deze manier eenvoudigere toetredingsgesprekken met Brussel. Een mogelijke beloning zou het openen van nieuwe toetredingshoofdstukken zijn.

Hoewel de Griekse premier en zijn “Noord-Macedonische” collega Zaev het goed lijken te vinden, heeft Athene niet veel beweegruimte. 

Ook de Griekse regering heeft er alle belang bij om goodwill te tonen. In zijn poging om een schuldherschikking te krijgen probeert Tsipras om zich in bepaalde dossiers gematigder dan zijn voorgangers op te stellen. Het is niet ondenkbaar dat de Griekse regering zo meer inschikkelijkheid bij West-Europese partners probeert te verkrijgen.

De vraag dient echter gesteld te worden of er wel degelijk een doorbraak komt. Hoewel de Griekse premier en zijn “Noord-Macedonische” collega Zaev het goed lijken te vinden, heeft Athene niet veel beweegruimte.

De coalitiepartner van Tsipras is de rechts-nationalistische partij Onafhankelijke Grieken. Het is weinig waarschijnlijk dat hun leider, minister van Defensie Panos Kammenos, veel toegevingen zal slikken.

Ook de oppositie lijkt, elk om eigen redenen, klaar te staan met zware kritiek. Recente demonstraties in Thessaloniki, de hoofdstad van de Griekse regio Makedonia, maken dat dit dossier bij komende verkiezingen nog niet van de baan zal zijn.  De houding van Rusland, de houding van de EU en de Griekse politiek zullen belangrijke parameters in dit dossier blijven.