VS en Pakistan pokeren over militaire hulp

“Het koppelen van voorwaarden aan hulp is onaanvaardbaar”, verklaarde generaal Athar Abbas maandag. De Pakistaanse legerwoordvoerder zei ook dat zijn regering nog niet op de hoogte was gesteld van de opschorting.

Analisten in de VS zijn vooral bezorgd dat Islamabad uit ongenoegen de bevoorrading van het Amerikaanse leger en de NAVO in Afghanistan zal afsnijden. Vorige maand had het Pakistaanse parlement hier al mee gedreigd, als vergelding voor de Amerikaanse raid waarbij Osama bin Laden werd gedood in Abbottabad.

In de voorbije achttien maanden heeft Washington alles geprobeerd om minder afhankelijk te worden van Pakistan, vooral door nieuwe verdragen te sluiten met Centraal-Aziatische landen. Toch gaat nog meer dan de helft van de proviand en het materiaal voor de bijna 150.000 NAVO-soldaten in Afghanistan via Pakistan. “Zou Pakistan de bevoorrading niet langer toestaan? Volgens mij is het er zelf nog niet uit”, zegt Zia Mian, directeur van het project Vrede en Veiligheid in Zuid-Azië aan de Princeton-universiteit.

Drones

De opschorting van de militaire hulp, die zondag werd bevestigd door het Witte Huis, is de laatste in een reeks van maatregelen en verklaringen waarmee Washington lucht geeft aan zijn groeiende frustratie en woede. Volgens de Amerikanen slaagt Pakistan er maar niet in om met hun hulp de Afghaanse taliban en Pakistaanse takken van Al Qaeda te verslaan.

De relaties tussen beide landen kwamen nog maar eens in een neerwaartse spiraal terecht na het doden van Bin Laden, toen Islamabad slechts na de feiten werd ingelicht. De anti-Amerikaanse gevoelens piekten toen al door verontwaardiging bij de Pakistaanse bevolking over de fors toegenomen aanvallen van Amerikaanse drones op vermeende doelwitten van Al Qaeda en de taliban in Pakistan.

In de voorbije weken beschuldigden Amerikaanse functionarissen het Pakistaanse leger ervan militante bommenleggers in het gebied aan de Afghaanse grens te hebben getipt vlak voor het leger of het grenskorps de aanval inzette. Ze hebben ook herhaaldelijk hun beklag gedaan over de aanhoudende steun van minstens enkele leden van de Pakistaanse militaire inlichtingendienst ISI aan radicale islamitische groepen.

Michael Mullen

Dan was er nog Michael Mullen, ontslagnemend stafchef van het Amerikaans leger, die vorige week aan journalisten vertelde dat hij een bericht uit The New York Times “niet kon ontkrachten”. De krant had anonieme Amerikaanse functionarissen geciteerd die stelden dat ISI achter de ontvoering en moord zat op de Pakistaanse onderzoeksjournalist Syed Saleem Shahzad eind mei. Shahzad had uitgebreid bericht over de nauwe banden tussen ISI en islamitische extremisten.

“Zijn dood is geen precedent, maar een methode die om welke reden ook in het verleden werd gebruikt”, verklaarde Mullen, zonder ISI expliciet met de vinger te wijzen. Het Pakistaanse ministerie noemde zijn uitlatingen “uiterst onverantwoordelijk”. ISI ontkent met klem elke betrokkenheid bij de dood van Shahzad.

“De verklaringen van admiraal Mullen tonen aan hoe gefrustreerd de Amerikaanse regering raakt. Mullen heeft zich meer dan wie dan ook in de regering ingezet om de relatie met Pakistan te verbeteren en een strategisch partnerschap op te bouwen”, stelt Vanda Felbab-Brown, een Zuid-Azië-expert aan het Brookings-instituut.

Pentagon

Wat nog bijdraagt aan de frustratie is de aankondiging van Pakistan vorige maand dat de Shamsi-vliegbasis in Beloetsjistan, van waaruit de CIA aanvallen met drones uitvoert tegen doelwitten van de taliban en Al Qaeda, niet langer beschikbaar zal zijn voor Amerikaans personeel en materiaal. Islamabad zoekt ook manieren om de activiteiten van de CIA op zijn grondgebied aan banden te leggen, al heeft het recent wel een verbod op visa voor CIA-functionarissen opgeheven.

Begin juni echter zette Islamabad ongeveer 120 personeelsleden van Amerikaanse Special Forces en een tiental Britse officieren het land uit. Ze trainden en bewapenden het Pakistaanse paramilitaire grenskorps in de Federaal Bestuurde Stamgebieden (FBS) langs de Afghaanse grens. Deze acties liggen aan de basis van de Amerikaanse beslissing om 800 miljoen dollar op te schorten van de ongeveer 2 miljard dollar (1,43 miljard euro) hulp die het Pakistaanse leger dit jaar zou krijgen.

Het Pentagon benadrukte dat de hulp nog kan doorgaan als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Woordvoerder kolonel Dave Lapan verklaarde maandag dat de opschorting van de hulp door Washington “rechtstreeks in verband staat met beslissingen van de het Pakistaanse leger om training aan banden te leggen en geen visa meer uit te reiken aan sommige Amerikaanse personeelsleden die we nodig hebben. Als dat verandert, zal deze hulp opnieuw beschikbaar worden.”

Defensieve houding

Generaal Abbas van zijn kant liet weten dat de opgeschorte hulp geen impact zal hebben op de huidige operaties van het leger in FBS. “We voeren deze operaties uit zonder enige steun van buitenaf. Dat zullen we blijven doen, want we zijn er sterk van overtuigd dat het om een gemeenschappelijke dreiging gaat.”

“De Amerikaanse hulp heeft het Pakistaanse leger blijkbaar niet gemotiveerd om de belangrijkste kwesties aan te pakken, zoals Bin Laden”, verklaart Felbab-Brown. Ze vermoedt dat de Pakistanen zeer gevoelig zijn voor deze opschorting, “niet zozeer door de vermindering van de hulp zelf, maar eerder door haar symbolische karakter op een moment dat het leger zichzelf erg kwetsbaar voelt.” Mogelijk zullen ze een meer defensieve houding aannemen, besluit de expert.