Sharia nauwelijks nageleefd op West-Java

Cipanas, een heetwaterbron op ongeveer 250 kilometer van de hoofdstad Jakarta op West-Java. De toeristen stromen er sinds enkele maanden opnieuw toe, ondanks het feit dat de trekpleister één grote inbreuk pleegt op de regels van de sharia. Een jaar geleden werd in de hele regio Garut, waarvan de bevolking bijna uitsluitend uit moslims bestaat, de sharia ingevoerd. Net als op andere plaatsen maakte het lokale bestuur na 2001 gebruik van de decentralisatie - en een zwakkere centrale overheid - van het post-Suharto tijdperk om een eigen juridisch systeem in te voeren binnen de nationale seculiere staat. Vrouwelijke overheidsbedienden dragen sindsdien de hoofddoek en in plaats van zondag werd vrijdag de wekelijkse feestdag.

Prompt sloten ook de bars, disco’s en nachtclubs van Cipanas hun deuren, trokken investeerders zich terug en bleven de bezoekers weg, tot tevredenheid van lokale religieuze leiders, moslimstudenten en bewonersgroepen. Minder dan zes maanden duurde het, toen werd alles weer bij het oude. Niet dat de wet werd afgeblazen. Alleen laat de overheid gokken nu op bepaalde plaatsen toe, gaan prostitutiezaken niet naar de rechtbank en is er geen vervolging van mensen die weigeren de verplichte aalmoezen te geven. Misdaden zoals diefstal en moord worden onder de nationale wet vervolgd en niet onder de sharia.

Als moslim ga ik akkoord met de invoering van de islamitische wet, zegt een bediende in een van de hotels in de toeristenenclave. Maar als het betekent dat we onze jobs verliezen, dan heb ik bezwaar. Volgens de vice-voorzitter van het Comité voor Naleving van de sharia vindt de publieke opinie, ook de moslims, de wet wreed. Moeflich Hasbullah, een onderzoeker aan het Instituut voor Religieuze en Internationale Studies in Bandung, denkt dat noch overheid noch bevolking echt klaar is voor de sharia, die volgens hem heel wat meer inhoudt dan alleen de hoofddoek voor vrouwen, vijf keer per dag bidden en op vrijdag naar de moskee gaan. Die dingen deden moslims ook toen de islamitische wet nog níet was ingevoerd. Er zouden studies moeten worden gevoerd over de manier waarop hedendaagse ontwikkelingen zoals bankieren, de aandelenmarkt en wisselkoersen in de sharia geïncorporeerd kunnen worden. In de plaats daarvan verwijzen de bestuurders gewoonweg naar een wetsysteem uit de Middeleeuwen, dat natuurlijk irrelevant is, vindt Hasbullah.

Volgens collega Jain Mubarok, sharia-expert aan de Nationale Islamitische Universiteit in Bandung, komt het verlangen naar de sharia niet uit echte moslimaspiraties voort, maar uit frustraties over het logge bestuur. “Zoveel overtreders komen er makkelijk vanaf, en mensen denken dat de islamitische wet, het enige wetsysteem waarmee ze vertrouwd zijn, een alternatief kan bieden.” Ook Hasbullah legt het verband met frustraties over de federale wetten, maar schrijft het verlangen naar sharia vooral toe aan enkele politieke en religieuze elites. Hij ziet de ‘sharia-campagne’ als een explosie van psychologische vrijheid na meer dan drie decennia onder Suharto’s onderdrukkende bewind. Ondanks de gebreken in het politieke en sociale systeem, willen de meeste Indonesiërs het volgens hem bij het huidige wetsysteem houden, zonder sharia.