Ontwikkelingslanden trekken zich op aan geschillenmechanisme WHO

In maart gaf de Dispute Settlement Body (DSB), het geschillenbeslechtingsorgaan van de Wereldhandelsorganisatie, Brazilië in beroep gelijk tegen de VS in de zaak over de forse steun die Amerikaanse katoenboeren krijgen. In augustus vorig jaar las de DSB de Europese Unie de levieten in verband met de afscherming van de Europese suikermarkt. Daarover had Brazilië samen met Thailand en Australië klacht ingediend.

“Die overwinningen zullen meer gewicht krijgen als er geen doorbraak komt in de huidige onderhandelingsronde (over de verdere vrijmaking van de wereldhandel), zegt Francis Perez van de internationale hulporganisatie Oxfam. “Ze kunnen ontwikkelingslanden aanmoedigen meer klachten in te dienen.” Volgens hem kan de DSB op die manier van een puur geschillenbeslechtingsorgaan uitgroeien tot een forum worden waar ontwikkelingslanden kunnen opkomen voor eerlijke handelspraktijken.

De Europese Unie kan een regen van klachten over zich heen krijgen, stelt Oxfam. Neem nu de subsidies die Brussel geeft aan tomatenkwekers in Zuid-Europa. Daartegen zouden minstens zes landen die ook tomaten produceren en uitvoeren, bezwaar kunnen indienen: Chili, China, Mexico, Marokko, Zuid-Afrika en Tunesië. Sterke dossiers tegen de EU hebben verder Argentinië en Zuid-Afrika voor abrikozen in blik, China en China voor peren in blik, Brazilië en Marokko voor citrusvruchtensap en Armenië en Maleisië voor wijn en sterkedrank. Sri Lanka, Guatemala en Zimbabwe kunnen de EU in verlegenheid brengen met een klacht over de steun aan Europese tabaksboeren, en Egypte, Uruguay en Indonesië maken een goede kans met een klacht over boter en afgeroomde melk.

De VS zijn kwetsbaar door de steun die Washington geeft aan de producenten van maïs, rijst en sorghum. Dat biedt kansen aan landen als Argentinië, Ecuador, El Salvador, Colombia, Honduras, Mexico, Peru, Zuid-Afrika, Thailand, India, Pakistan, Kenia en Zambia.

“Rijke landen moeten een einde maken aan het pak illegale subsidies dat de agrobusiness alleen rijker maakt en het levensonderhoud van arme boeren vernietigt”, zegt Oxfam. De VS en de EU besteden respectievelijk 3,5 en 7,8 miljard euro aan subsidies voor maïs, rijst, tomaten, zuivel, ingeblikt fruit en nog zes andere producten waarvoor producenten ontwikkelingslanden eigenlijk betere kaarten hebben. Die subsidies halen de internationale prijzen voor die producten omlaag, waardoor de boeren in de ontwikkelingslanden die zich erop toeleggen, het zwaar te verduren krijgen.

De onderhandelingen over de vrijmaking van de landbouwhandel zouden eigenlijk tot de afschaffing van dergelijke subsidies moeten leiden, maar de VS en de EU houden hun been stijf.

“De structuur van de Wereldhandelsorganisatie is niet gericht op vrijhandel, maar wel op het creëren van monopolies en oligopolies,” beweert Shalmali Guttal, een analist van Focus on the Global South, een denktank in Bangkok. “De WHO heeft de ontwikkelingslanden weinig te bieden.” Volgens haar geldt dat ook voor de DSB, het geschillenbeslechtingsorgaan. Industrielanden die veroordeeld worden voor maatregelen die indruisen tegen bestaande handelsregels, kunnen die uitspraken gewoon naast zich neer leggen. Ontwikkelingslanden zijn meestal niet in staat de sancties op te leggen die de WHO in zo’n geval toelaat. (IPS)