Latijns-Amerikaanse sterkhouder Cuba mikt opnieuw op goud

De roem die Cuba geniet onder de topsporters in de wereld, is vooral te danken aan de doeltreffendheid van een grootschalig en gratis systeem voor lichamelijke opvoeding. De Cubaanse regering bleef het programma altijd steunen, ongeacht de moeilijke economische situatie in het land.

Het Caraïbische eiland met 11,2 miljoen inwoners voert sinds de jaren zeventig Latijns-Amerika en de Caraïben aan op de Olympische, Pan-Amerikaanse en Centraal-Amerikaanse Spelen. Het plaatst zich steevast boven landen die een groter bevolkingsaantal hebben of meer economisch ontwikkeld zijn. De Cubaanse regering gaat er prat op duizenden lesgevers uit te sturen naar tientallen andere landen uit om daar te helpen bij sportieve ontwikkeling.

“In Cuba kan iedereen atleet worden, of hij of zij nu afkomstig is uit Havana of uit het meest afgelegen dorp in Guantánamo”, stelt Ángel Gutiérrez, een gepensioneerde leraar lichamelijke opvoeding die meer dan 20 jaar les gaf op de lagere school.

Het land heeft een goed georganiseerd systeem om talent op te sporen en te trainen. Met de sportfaciliteiten is het echter een pak minder goed gesteld. Bovenop het wanbeheer door de sportautoriteiten kwam een jarenlang Amerikaans embargo dat de aankoop van sportuitrusting bemoeilijkt. Eén van de slachtoffers daarvan is de zwemsport, omdat de zwembaden in het land zich in een erbarmelijke staat bevinden.

Latijns-Amerikaanse kampioen

Het is Cuba menens met sportonderwijs. Lichamelijke Opvoeding (LO) is een verplicht vak op alle onderwijsniveaus en sinds de Cubaanse revolutie in 1959 is het aantal sportleerkrachten gestegen van duizend tot maar liefst 40000

Die aanpak heeft al ruimschoots vruchten afgeworpen. Op de Centraal-Amerikaanse en Caraïbische Spelen in Panama van 1970 won Cuba veruit de meeste medailles. Een jaar later eindigde Cuba vlak onder de Verenigde Staten op de Pan-Amerikaanse Spelen in Cali (Colombia), een positie die het land tot op heden wist te behouden.

Op de Olympische Spelen heeft Cuba tot nog toe meer gouden medailles dan alle andere Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen samen. Tot aan de Spelen van Athene in 2004 stond het land op 14de plaats in de wereld.

Ook nu weer bestaat de Cubaanse delegatie voor Peking uit 165 atleten, waarvan de meesten geen eerdere Olympische ervaring hebben. Ze willen qua aantal medailles bij de eerste 15 landen eindigen en hun overwicht in Latijns-Amerika en de Caraïben behouden.

Verraders

Toch zijn de prestaties van Cuba de laatste jaren in verschillende sporttakken in verval. Op de Pan-Amerikaanse Spelen van Santo Domingo in 2003 haalde het eiland nog 72 gouden plakken binnen, terwijl het er in Rio de Janeiro vorig jaar slechts 59 won, zeven meer dan Brazilië.

Een oorzaak van deze terugval zou wel eens de voortdurende emigratie van atleten kunnen zijn. Afvallige atleten, door de overheid bestempeld als “verraders”, troffen vooral sporttakken als boksen, baseball, volleybal, basketbal en voetbal.

“Het Cubaanse sportbeleid creëert uitstekende condities voor training en ontwikkeling, maar de overheid kan hinderlijk werken omdat de beoefenaars zich niet mogen aansluiten bij professionele liga’s”, getuigt een sportcommentator die anoniem wil blijven. “Wanneer atleten beslissen om hun sportieve loopbaan in het buitenland verder te zetten, worden het onpatriottische verraders die niet meer voor dit land mogen deelnemen”.