Investeringen in Afrika raken niet van de grond

Afrika laat veel kansen liggen, zegt Anne Miroux, het hoofd van het departement analyses van Unctad. Die VN-organisatie publiceerde gisteren (donderdag) het World Investment Report. De geldstroom die internationale ondernemingen in 2004 genereerden in Afrika blijft steken op 18 miljard dollar. De belangrijke geldstroom groeide in 40 van de 53 Afrikaanse landen en daalde in dertien andere.

Franse, Nederlandse, Zuid-Afrikaanse en Britse bedrijven zijn de belangrijkste investeerders in Afrika. Die landen zijn samen goed voor de helft van de investeringen in het continent.

Vergeleken met de andere regio’s in het Zuiden is Afrika terra incognita voor bedrijven. Latijns-Amerika en Azië wisten in 2004 respectievelijk 68 en 148 miljard dollar aan te trekken. Afrika trekt amper drie procent van de wereldwijde internationale investeringen aan, zo blijkt uit het World Investment Report. Ook de groei is ondermaats. De Latijns-Amerikaanse en Aziatische groei van 44 en 46 procent in vergelijking met 2003, steekt af tegen het Afrikaanse status quo.

Ook op langere termijn volgt Afrika de internationale trend van groeiende investeringen onvoldoende. De buitenlandse investeringen (FDI) in Afrika stegen tussen 1994 en 2004 van acht naar twintig dollar per hoofd van de bevolking. In China alleen al investeren bedrijven nu 46 dollar per hoofd van de bevolking.

Hoe verklaar je dat verschil? De Afrikaanse markten zijn nog steeds bijna uitsluitend gericht op de export van olie en andere grondstoffen. “Afrika trekt traditioneel investeringen aan naar enclaves die georiënteerd zijn op de export van basisgrondstoffen. Een export die weinig banden heeft met de rest van de economie”, stelden de onderzoekers van Unctad eerder deze maand al in het rapport Rethinking the Role of Foreign Direct Investment”.

Bovendien is de Afrikaanse groei niet duurzaam, zo blijkt uit het nieuwe rapport. De 18 miljard dollar investeringen van 2004 zijn grotendeels te danken aan de hoge olieprijzen. Olielanden als Nigeria, Angola, Equatoriaal-Guinea, Sudan en Egypte zijn de grootste magneten van buitenlands kapitaal. Samen zijn die vijf landen goed voor de helft van het Afrikaanse FDI. Afrika is duidelijk geen prioriteit voor bedrijven. Als je de olie en de basisgrondstoffen wegdenkt, hou je niet veel meer over”.

“Ik verwijs altijd naar Zambia”, zegt George Djolov, de hoofdeconoom van de Kamers van Koophandel in Industrie van Zuid-Afrika. “Schitterende investeringscijfers in de jaren 70. Maar toen de koperprijs daalde, ging alles verloren.”

Om een ‘race to the bottom’ te vermijden, stelt Unctad een beproefd recept voor: diversificatie en innovatie. Maar hoe doe je dat? “De noden zijn hoog”, zegt Miroux. “Er is een probleem met de markt, maar ook met de infrastructuur en er zijn nog vele andere obstakels.” (MM)