Executiepauze in de VS

Dinsdag stond een Texaanse rechtbank een tijdelijk uitstel van straf toe voor de ter dood veroordeelde Heliberto Chi. Een opmerkelijke uitspraak, want de rechtbank lijkt zich daarmee neer te leggen bij uitspraken van het Amerikaanse hooggerechtshof dat twee eerdere executies had opgeschort.
De uitspraak valt bovendien samen met de algemene vergadering van de Verenigde Naties in New York, waar de Europese Unie wil oproepen tot een wereldwijd moratorium op de doodstraf.  De uitspraken van het hooggerechtshof worden gezien als een signaal naar alle Amerikaanse staten om te wachten met de uitvoering van executies tot een uitspraak volgt over de grondwettelijkheid van de dodelijke injectie als executiemethode.
De zaak werd aangespannen door Ralph Baze en Thomas Clyde Bowling Jr., twee ter dood veroordeelden in de staat Kentucky. Ze voeren aan dat de chemicaliën die de staat gebruikt voor de dodelijke injectie ‘een wrede en ongewone straf’ vormen en daarmee het achtste amendement van de Amerikaanse grondwet schenden.
De federale regering en 37 van de 38 staten waar de doodstraf nog wordt uitgevoerd, maken gebruik van een dodelijke injectie. Meestal gaat het ook om dezelfde cocktail: een verdovend middel, het spierverlammende Pancuroniumbromide en kaliumchloride, dat het hart stillegt. Baze en Bowling voeren aan dat als de verschillende chemicaliën niet correct worden toegediend, de veroordeelde verschrikkelijke pijnen ondergaat en het niet kan uitschreeuwen voor de dood intreedt.
Op 25 september kondigde het hof aan dat het de twee zaken in overweging zou nemen. Texas voerde vrijwel onmiddellijk daarop de executie uit van Michael Richard, wiens advocaten niet tijdig gebruik konden maken van de uitspraak. Tien andere staten schortten hun executies op.
Het juridische steekspel rond de doodstraf komt net op het moment dat de algemene vergadering van de Verenigde Naties bijeenkomt in New York. De EU wil er een wereldwijd moratorium op staatsexecuties voorstellen en algemeen werd verwacht dat de VS zich daar sterk tegen zouden verzetten.
Maar nu het land zelf geconfronteerd wordt met een feitelijk moratorium, opgelegd door het hoogste gerechtshof, zal het minder sterk uit de hoek kunnen komen. Andere landen die sterk tegen het moratorium gekant zijn, zoals China, Iran, Irak en Pakistan, kunnen daardoor meer geïsoleerd raken. 
Over de uiteindelijke uitspraak van het hooggerechtshof blijven tegenstanders van de doodstraf sceptisch. “Het hooggerechtshof heeft nooit geoordeeld dat de doodstraf ongrondwettelijk is en het is onwaarschijnlijk dat het daar voor dodelijke injecties anders over zou oordelen,” zegt Rick Halperin, voorzitter van de Texaanse Coalitie voor de Afschaffing van de Doodstraf.
“In het beste geval is er een kort moratorium of vertraging in de executies.” Toch is hij tevreden met de huidige pauze, omdat er dit jaar alleen al in Texas zesentwintig executies uitgevoerd zijn.