"China heeft sleutel voor democratisch Birma in handen"

Dankzij de sympathie van de Indiase publieke opinie zat Soe Myint na de kaping maar drie maanden in de gevangenis. Vanuit een appartementje in een wat vervallen buurt van de Indiase hoofdstad Delhi verzamelt en publiceert hij nieuwsberichten en foto’s van een clandestien netwerk van correspondenten in Birma.
IPS: De reactie van de Aziatische landen op de repressie tegen ongewapende burgers en monniken is flauwtjes te noemen. Blijkbaar laten ze de eer aan Westerse democratieën. Hoe verklaart u die terughoudendheid ?
Soe Myint: De Aziatische landen willen hun geopolitieke en economische belangen in Birma niet op het spel zetten voor democratie en mensenrechten. Velen doen goede zaken met het militaire regime in Birma. Veel landen hebben ook hun eigen problemen met mensenrechten, democratie en minderheden. Door niet te reageren, beschermen de Aziatische regeringen zich indirect tegen inmenging van buitenaf. Hier en daar is ook kritiek te horen op de uitspraken van Westerse landen, vooral de Verenigde Staten, over democratie en zelfbeschikkingsrecht. De Aziatische landen zouden het liefst de democratie hersteld zien in een Birma met Aung San Suu Kyi aan de macht, maar ze durven de legitimiteit van de huidige machthebbers niet ter discussie te stellen.
IPS: China heeft, zoals bekend, een enorme invloed in Birma. Hoe belangrijk is de rol van Peking in de huidige crisis ?
SM: Als er een land is met een reële invloed op de junta, dan is het China. Zonder de steun van Peking zou het regime uit elkaar vallen. China heeft enorme economische, politieke en militaire belangen in Birma, dat is duidelijk geworden sinds de brutale repressie van de opstand van 1988. Zonder Chinese steun kan er niets gebeuren, tenzij een door het Westen geleide invasie, maar Peking weet dat dat niet zal gebeuren. China geeft geen zier om mensenrechten en democratie in Birma. Maar ze zijn wel geïnteresseerd in stabiliteit en economische ontwikkeling, uit eigenbelang.
IPS: U woont zelf in India, een land waar de politieke partijen uw strijd steunen, maar waar er een zekere discrepantie is tussen de publieke opinie en het buitenlandse beleid.
SM: India is nog altijd een democratie. De Indiase regering lijkt in haar buitenlandse beleid niet altijd rekening te houden met wat leeft onder de bevolking. Geopolitiek en economische belangen wegen zwaarder door dan democratie, solidariteit en vrijheid. Eigenlijk heeft India geen visie op lange termijn voor Birma. Ook de Indiase media houden zich weinig met Birma bezig. De Birmaanse democratiebeweging is er niet in geslaagd het Indiase establishment ervan te overtuigen dat het de toekomst van Birma kan beïnvloeden. Ze is er ook niet in geslaagd de brede sympathie onder de Indiase bevolking om te smeden tot een sterke solidariteitsbeweging.
IPS: Birma is een land rijk aan grondstoffen met een arme bevolking. Op welke manier beïnvloedt het verlangen om een deel van die rijkdom binnen te halen de politiek van de buurlanden ?
SM: Veel van de troeven die Birma in handen heeft zijn nadelen gebleken voor de democratisering van het land, onder meer de natuurlijke rijkdommen. Wanneer de buurlanden die grondstoffen nodig hebben voor hun eigen ontwikkeling, in het kader van een competitief globaal kapitalisme, verdwijnen principes als vriendschap of solidariteit op de achtergrond.
IPS: Hoe moet het nu verder met de democratiebeweging ? Wat moet er gebeuren om ervoor de zorgen dat de dynamiek van de voorbije weken niet stilvalt ?
SM: De democratiebeweging in Birma heeft hoogte- en laagtepunten gekend. Ze moet het opnemen tegen een van de brutaalste dictaturen op aarde, die de steun krijgt van machtige landen. Maar de strijd gaat door. Het kan nog één jaar of twintig jaar duren. Maar uiteindelijk zullen de mensen hun strijd voor vrijheid, democratie en welvaart winnen. De vastberadenheid van de internationale gemeenschap om de Birmanen te helpen is daarbij van cruciaal belang.
IPS: De rol van de boeddhistische monniken wordt als erg belangrijk beschouwd. Wat betekent het volgens u dat de junta niet aarzelt om op de monniken te schieten, hen te slaan en op te sluiten ?
SM: Er zijn twee machtige instellingen in Birma: het leger en de geestelijkheid. Het leger heeft geweren, de monniken staan voor vrede en hebben het respect van de mensen. De militairen hebben het respect van de monniken nu definitief verloren. De soldaten kunnen doorgaan met schieten, met arresteren en mishandelen, maar niet te lang. De val van het militaire regime lijkt nabij.