Betoging in Londen [opinie]

We zijn nog maar enkele dagen in de astronomische lente en toch begint dit weekend al een lange, hete zomer. De weerman met dienst die deze plotse klimaatverandering aankondigt, is David Hartshorn, een hoge pief in de Londense politie.
Volgens Hartshorn bereiden de ordediensten zich voor op een summer of rage waarin de slachtoffers van de economische crisis –mensen die hun werk, huis of spaargeld verloren hebben– op straat komen en hun woede richten tegen de banken en hoofdkwartieren van multinaltionale bedrijven en financiële instellingen.
Volgens de Britse vakbonden stijgt de werkloosheid in Groot-Brittannië dubbel zo snel als in de rest van Europa, terwijl de ontslagvergoedingen en werkloosheidsuitkeringen in de EU bijna nergens lager zijn. De Britse zondagskrant The Observer schrijft dat ‘de gewone burgers zich uit de naad werken om belastingen te betalen waarmee de multimiljonairs, die hen in deze uitzichtloze situatie gebracht hebben, van het faillisement gered worden’.

De eerste zomerstorm wordt voorspeld voor 28 maart. In aanloop naar de G20-top van 2 april verwacht de Londense binnenstad meer dan honderdduizenden betogers. En op het Wereld Sociaal Forum in Brazilië werd afgesproken dat diezelfde dag wereldwijd gemanifesteerd wordt onder de slogan Put People First.
Een week later verhuist het maatschappelijke hogedrukgebied naar Straatsburg, waar westerse driesterrengeneraals, defensieministers en andere hoogwaardigheidsbekleders de zestigste verjaardag van de Navo komen vieren. De affiches waarmee vredesactivisten het opdoeken van de alliantie vragen, koppen Happy birthdeath in druipende letters. Subtiliteit was duidelijk niet de opdracht die de ontwerpers meekregen.

Het sociale klimaat is al maanden aan het opwarmen als gevolg van het wegsmelten van aandelenkoersen, spaargelden en werkgelegenheid. De woede bereikte de straten al in IJsland, Letland, Frankrijk en Griekenland. In Athene escaleerden dagenlange gewelddadige confrontaties tussen betogers en politie tot aanslagen met brandbommen.
De vrees voor een heropleving van het links-radicale terrorisme uit de jaren zeventig zit er dus dik in bij de Europese inlichtingen- en ordediensten. Maar eigenlijk moeten vooral progressieve krachten dat geweld vrezen. Het zou immers de publieke steun voor maatschappelijke herverdeling, algemeen toegankelijke overheidsdiensten, klimaatvriendelijke economie en internationale solidariteit meteen ondergraven. En het zou de morele grondslagen onder die beweging wegslaan.

De mondiale crisis is een kans om fundamenteel andere keuzes te maken dan wat de winstideologie van de voorbije decennia toeliet. De brede maatschappelijke coalitie die nu pleit om eerst naar de mensen –en dus naar de planeet– te kijken, mag echter geen enkele ruimte laten aan politieke hooligans of zelfverklaarde voorhoedes.
Hans Achterhuis citeert in zijn indrukwekkende studie Met alle geweld een uitspraak over de Italiaanse Rode Brigades uit de jaren zeventig: ‘Ze denken grote plannen te hebben voor het land en de wereld, maar weten nauwelijks wat er buiten hun verduisterde appartement gebeurt.’ Een uitspraak die met enige aanpassingen van locatie ook wel opgaat voor bankiers en neoliberale ideologen.

Achterhuis vraagt zich af hoe we de blikseminslagen van het geweld voorkomen, die in het huidige onweersklimaat te verwachten zijn. Volgens hem moeten we er vooral voor zorgen dat de democratische instellingen werken, voor iedereen en op alle terreinen. Het Bretton Woods Project, de oorspronkelijke initiatiefnemers van de manifestatie van 28 maart in Londen, zeggen net hetzelfde: het herstellen van het democratisch bestuur van de economie op nationaal en internationaal niveau. En dat is revolutionairder dan het op het eerste gezicht lijkt.