Betalen om olie in de grond te laten

Het belang van het Yasunípark kan niet genoeg benadrukt worden. Deze plek is één van de meest biodiverse oerwouden van de planeet en is de biotoop van een groot aantal bedreigde dier- en plantensoorten. Het park (9820 km²) is het territorium van de Waorani maar sinds de eerste helft van de vorige eeuw hebben steeds meer petroleumbedrijven zich gegooid op de ondergrondse olieschatten die het gebied rijk is.

Het Yasunípark is onderverdeeld in verschillende zones en blokken. Sommige van die blokken zijn reeds in handen van petroleumbedrijven. In het noordoostelijk deel van het park bevindt zich het petroleumblok ITT dat ongeveer één vijfde van de totale petroleumreserves van Ecuador bevat.

Internationale financiële steun

Toen Alberto Acosta in 2006 minister van Energie en Mijnbouw was, werkte hij samen met academici en milieuactivisten een alternatief uit voor de ontginning van petroleum in ITT. In april 2007 werd het Yasuní/ITT initiatief officieel gelanceerd.

Kort gesteld zal de regering de olievoorraden niet ontginnen in ruil voor internationale financiële steun. Daarvoor wordt een kapitaalfonds opgericht waarin industrielanden hun bijdragen kunnen storten. De Ecuadoraanse regering rekende uit dat het niet ontginnen van de olievoorraden hen 7,2 miljard dollar aan inkomsten zou kosten. Ecuador vraagt daarom aan de internationale gemeenschap een compensatie van minstens de helft (3,6 miljard dollar), gedurende dertien jaar.

Hoeveel elk land moet bijdragen wordt berekend aan de hand van een verdeelsleutel die gebaseerd is op de lijst Annex 1-landen van het Kyotoprotocol, dat zijn de industrielanden. België telt dan voor 1,1 procent of 6,1 miljoen dollar.

Het project krijgt belangrijke steun van internationale organisaties. Tijdens de klimaatconferentie in Kopenhagen werd het voorstel geruggesteund door het United Nations Environment Programme (UNEP). In juli 2010 werd een officiële beheersovereenkomst ondertekend door Ecuador en UNESCO.

Het kapitaalfonds zal honderd procent worden aangewend voor investeringen in het genereren van hernieuwbare energie. In een tweede fonds worden dan de netto-opbrengsten van deze investeringen gestort. Deze netto-opbrengsten zullen worden gebruikt om allerlei programma’s rond klimaat, energie-efficiëntie en sociale ontwikkeling te financieren.

Uniek project maar niet evident

Bogdan Vanden Berghe van 11.11.11 maakt evenwel enkele kanttekeningen bij het project. Hij stelt dat dit geen nieuwe methode zal worden waarmee klimaatproblemen worden opgelost. ‘Het is onbetaalbaar om elk land dat daarom vraagt te compenseren voor het niet exploiteren van fossiele energiebronnen. Wat als Rusland of Saoedi-Arabië die vraag zouden stellen? Hoe bepaal je wie wel en wie niet, dat is een onhoudbaar vraagstuk.’

Daarnaast is het nog maar de vraag of de netto-opbrengsten uit het tweede fonds (het rendement uit de investeringen in groene energie) wel zullen volstaan om alles te blijven financieren. Dat geeft Vanden Berghe ook toe: ‘We kunnen inderdaad niet garanderen dat die inkomsten voldoende zijn maar er zijn wereldwijd nog andere initiatieven en programma’s die zich specifiek daarmee bezighouden.’

Maar het blijft een uniek project dat tegelijk een belangrijke voorbeeldfunctie heeft. ‘Het Zuiden is in dit initiatief namelijk ook een actor en niet alleen maar slachtoffer’, stelt Patricia Vanbauwhede van Broedelijk Delen. ‘Daarnaast moet het Noorden dringend haar olieverslaving afbouwen en haar ecologische schuld erkennen.’

En België?

Spanje kwam als eerste land met financiële steun over de brug, gevolgd door Chili. Ook Italië toonde zich al bereid om het project te steunen. Italië zal dit echter doen onder de vorm van schuldenlastvermindering, de waarde hiervan moet dus in vraag gesteld worden. Maar ook Wallonië heeft al 300.000 euro toegezegd en is bereid om dat in de toekomst nog te doen. Duitsland, dat als eerste land interesse toonde, zal tegen oktober een definitieve beslissing nemen. Ondertussen worden alle staatshoofden van potentiële donorlanden uitgenodigd om in september deel te nemen aan de Algemene Vergadering van de VN waar het dossier behandeld zal worden.

In België is men op politiek vlak stilaan voorstander van het idee. Initiatiefnemer Kristof Calvo legde uit dat reeds zes veschillende partijen, zowel uit Vlaanderen als uit Wallonië, hun handtekening onder zijn voorstel hebben gezet. ‘Het gaat om acht personen uit de partijen: Ecolo- Groen, SP.A, PS, MR en CDH. Dat is al een behoorlijk signaal, maar ik hoop op nog meer steun’, aldus Calvo.

‘Hoeveel geld er kan worden vrijgemaakt moet nog worden bekeken’, stelt Calvo. ‘Zoals geweten zijn de financiële mogelijkheden voor dit soort projecten gering. Bovendien zal het geld niet uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking komen maar uit een extra budget dat aan klimaatproblematiek wordt gewijd.’

Maar die beslissing mag niet te lang meer op zich laten wachten. President Correa heeft immers verklaard dat hij tegen het einde van dit jaar honderd miljoen dollar in het fonds wil zien. Als dat niet lukt is de kans groot dat Ecuador alles weer terugstort en toch overgaat tot exploitatie van het gebied.

Lees het 11.11.11-dossier Olie in het paradijs. Een dilemma voor Ecuador