Twee werelden

Hier en daar

Het is gek hoe snel je afstand doet van materiële dingen en van sommige plaatsen die lang een belangrijke rol hebben gespeeld in je leven. Andere plaatsen verliezen nooit hun vertrouwdheid, ook als je er maar af en toe nog komt: het huis waar je bent opgegroeid bijvoorbeeld, en alles wat daarbij hoort: de lichtjes en de muziek, de regen die tegen de ramen klettert en de wind die het houten gebinte doet kreunen, de geur van versgebakken brood en de vanzelfsprekendheid waarmee er bij een goed glas tijd wordt gemaakt. Hetzelfde geldt voor het bezoek aan goede vrienden: alsof je nooit bent weggeweest. Zo voelt thuis.
En toch ben ik ook hier thuis. Meer nog misschien dan daar. Hier schrijf ik de verhalen die ik daar vertel. Hier krijg ik voorzichtig grip op de wereld die me daar voortdurend ontglipt. Van hier en ook een beetje daar krijg ik nooit genoeg.

Winter in Ouaga

Voor de vierde keer al land ik in Ouagadougou maar voor het eerst gebeurt dat overdag. Vanuit de lucht ziet de stad er zowaar ongelooflijk netjes en gestructureerd uit: het is een grondplan dat voor zichzelf spreekt met al die rechte lanen en duidelijke ronde punten. In de auto op weg naar huis vertelt de vriendin van de kennis die ik op het vliegtuig tegenkwam me hoe haar vriend naar bloemen en naar regen ruikt telkens als hij uit België komt. Ouaga ruikt naar stof en rook en ziet prachtig oranjerood in het avondlicht.
Het is heerlijk om de deur van mijn huisje weer open te duwen, al ligt er in de eerste kamer, die niet helemaal afgesloten is, letterlijk een halve centimeter rood stof waarin mijn voetstappen blijven staan. Zo weet ik weer waarom elke dag in Burkina Faso begint met vegen. Ook hier is het winter nu. ’s Nachts durft de temperatuur al eens tot 15 graden dalen en ’s morgens dragen de Burkinabé handschoenen, mutsen en dikke winterjassen. Zo ver wil ik het niet drijven maar toch ben ik blij dat ik deze keer mijn kleurrijke deken uit Burundi heb meegenomen.
De verwelkoming is uitbundig. De buren op mijn cour en de kinderen in mijn straat, de vrouwen op de markt, de jongen aan wie ik mijn fiets toevertrouw op de parking voor het postgebouw, allemaal roepen ze hartelijk ‘bonne arrivée!’ Het is wellicht nog even wachten op de dag dat een migrant in België zo vrolijk wordt onthaald…

“Avec Maggi, chaque femme est une étoile”

De mooiste verrassing krijg ik te zien op maandagmiddag, als ik bij Safiatou Dao een bordje rijst wil gaan eten. Nog net voor mijn vertrek naar België mocht zij bij de bank haar Zidisha-lening ophalen. Twee weken later is de uitbreiding van haar kiosk al een feit, staan er twee tafels en tien stoelen extra en wordt de rijst in nieuwe borden geserveerd. Safiatou straalt. Zo eenvoudig gaat dat dus, het leven een duwtje in de goede richting geven. Safiatou is weduwe en staat alleen in voor de zorg voor haar drie kinderen: één dochter studeert aan de universiteit, de andere zit op de middelbare school en haar zoontje van 11 heeft een zware vorm van autisme. De kiosk is een broodnodige aanvulling op haar weduwenpensioen maar ook een droom. De maaltijden van Safiatou zijn eenvoudig en betaalbaar voor iedereen, maar toch anders omdat ze zo smaakvol gekruid zijn. De meeste andere koks houden het hier bij Maggi (het weinig feministische bouillonblokje waarmee Nestlé heel Afrika veroverde en lokale alternatieven van de markt speelde), veel zout en piment. ‘Elle prépare bien’, daar zijn alle klanten het over eens. Dat ze nu ook niet langer moeten wachten op een vrije tafel en stoel, is nog een pluspunt. Safiatou heeft Maggi niet nodig om een ster te zijn!

Lessen uit België

De leenvragen uit Burkina Faso en uit heel West-Afrika beloven elkaar tijdens de komende dagen en weken snel op te volgen. Het project van Tôh Barthélemy Youl uit Gaoua werd gisteren alvast in recordtempo gefinancierd. Dat van Dieudonné Yaogo uit Ouagadougou staat sinds vanmiddag online en er komen er meer! Mijn rustpunt in België heeft me wel een en ander geleerd. Dat Zidisha hier nog niet helemaal op zijn eentje kan groeien, dat je in deze samenleving af en toe letterlijk naast of tegenover iemand moet gaan zitten om hem of haar te doen geloven dat iets als Zidisha werkt, dat er nog schoonheidsfoutjes zitten in het systeem en dat je in Burkina Faso moet leven om die vlot te kunnen opsporen. De zoektocht naar (bedrijfs)sponsoring voor mijn werkingskosten heeft voorlopig nog niet het verhoopte resultaat opgeleverd. Dat komt mogelijk nog. Waar ik vandaag voor sta, is de vraag of ik mijn engagement als vrijwilliger nog wat langer wil bevestigen, ook als de grenzen van dat begrip stevig worden verlegd. In mijn hoofd groeit een volmondig ‘ja’. Veilig achterlaten waar ik aan begonnen ben en waar ik zo hard in geloof, dat is toch wat ik het liefste wil doen, in afwachting van de creatie van mijn eigen project. De verbeelding aan de macht, daar hoef je niet per se vijfentwintig, naïef en zorgeloos voor te zijn, Hugo Camps!