Houd de woede gaaf

Ik houd een dubbel gevoel over aan de namiddag en avond. Thomas Sankara spreekt, net als andere Afrikaanse helden, tot de verbeelding en een beetje personencultus is dan ook niet verwonderlijk. De man plantte met zijn politieke en economische revolutie de kiem van wat een groots Afrikaans verhaal had kunnen worden. Zijn discours barsten van de gevatte – en na twintig jaar nog altijd actuele - opmerkingen over de wereldorde, zijn erfenis zou er één moeten zijn van heel veel enthousiaste en positieve daadkracht. Dat was wat ook Samsklejah benadrukte toen hij me enkele weken geleden kwam vragen of de Sankara Revival dit jaar in Le Foyer kon doorgaan. Hij koos bij zijn initiatief voor de geboortedag van Thomas Sankara en niet voor de datum van zijn gewelddadige dood, juist omdat hij dat positieve wilde benadrukken. Ik was voorbereid op een stevige dosis patriottisme maar ik kwam toch nog een beetje bedrogen uit.

Blaise Bashing

Tot mijn verwondering ging het in de bijna zes uur lange debatten en getuigenissen nauwelijks over de visie van Sankara en nog veel minder over hoe kernelementen uit die visie in het Burkina Faso van vandaag zouden kunnen worden ingezet. Voor een ‘revival’ bevatte de avond bijzonder weinig toekomst en veel te veel verleden. Het herinneren, en zelfs het herkauwen, van dat verleden, inclusief alle details van de moord op Thomas Sankara, is vanzelfsprekend waardevol. Herinneren is helen en het houdt de wereld wakker. De stevige uithaal naar Blaise Compaoré, de opdrachtgever van de moord en de man die al 26 jaar onwrikbaar op zijn troon zit in Burkina Faso, is logisch en ook zeer terecht. Maar te vaak leek de Sankara Revival eigenlijk de Blaise Bashing en de grove woorden over kolonisator Frankrijk dropen net iets té vlot van de muren. Boosheid is een krachtige drijfveer; maar zonder roer leidt ze niet noodzakelijk naar een interessante bestemming. ‘Houd de woede gaaf’… Aan die prachtige gedachte die ik aan één van de boeiendste lessen uit mijn studieloopbaan overhield, heb ik gisteren heel vaak zitten denken.

‘Consommons Burkinabé’

De nacht voor het evenement had ik lang wakker gelegen. Een van de jongemannen uit de entourage van Samsklejah was die middag langs gekomen in het restaurant om nog een paar afspraken te maken. Hij kwam er voor het eerst en vroeg me wat voor soort plek het eigenlijk was. Toen ik hem uitlegde dat ik via Le Foyer enerzijds jobs wil creëren en anderzijds zoveel mogelijk de Burkinese economie wil ondersteunen door uitsluitend met lokale producten te werken, lachte hij schamper. ‘Zie je? Ze gaan gewoon door, die westerlingen, ze komen hier de lijfspreuken van Sankara (‘consommons Burkinabé’) recupereren om er veel geld mee te verdienen en om daar dan op te gaan teren in Europa.’ Ik was te zeer van de kaart om hem van antwoord te dienen maar zijn opmerking spookte nog lang door mijn hoofd. Dat ik zo verkeerd begrepen kon worden, daar had ik nog niet helemaal rekening mee gehouden. Dat het op lange termijn ook een uitdaging zal worden om in het land van de integere mensen vooral mijn eigen integriteit en die van mijn onderneming te bewaren, dat leerde ik gisteren bovendien in tweevoud.

Bad Vibes

Zowel de ploeg die over de middag – totaal onaangekondigd - een restaurantscène voor een nieuwe film kwam draaien als la grande famille van Samsklejah vonden er niets beter op dan hun eigen maaltijd en drank mee te brengen naar Le Foyer. Beide groepen reageerden eerst verbouwereerd toen ik hen vertelde dat ik daar niet mee kon leven. Bij de eerste groep bewaarde ik al mijn kalmte, bij de tweede werd ik boos. Dat is zowat het ergste dat je in Burkina Faso kan doen. Ik raapte dus zo snel mogelijk al mijn moed bijeen om me daarvoor te verontschuldigen en toen Samsklejah me breed lachend vertelde dat hij de bad vibes kwam verjagen, kon er ook bij mij weer een glimlach vanaf. Gelukkig gaf iedereen naderhand ook toe dat het netter was geweest om – in ruil voor de locatie, de elektriciteit en de andere logistieke steun – een bestelling te plaatsen in het restaurant. Ik kon het ook niet laten om stilletjes te denken dat Thomas Sankara ongetwijfeld meer had gezien in de borden uit aardewerk van Tcheriba waarin de maaltijden in Le Foyer worden geserveerd, dan in de plastic bordjes die mijn bezoekers meebrachten en die ik later op een hoopje in de vuilnisbak mocht dumpen…

Anderstalig

Ook na meer dan een jaar legt mijn nieuwe leven me elke dag lessen voor. Ook als die pijn doen, blijf ik ze waarderen. Verkeerd begrepen worden is een uitnodiging tot beter uitleggen, tot woorden wikken en wegen en tot af en toe even plooien tot je in de kronkels van een ander zijn gedachten past. Dat was zo toen ik jaren geleden Nederlands gaf aan anderstaligen. Dat is zo nu ik zelf letterlijk en af en toe ook figuurlijk ‘anderstalig’ ben. Sommige boodschappen klinken trouwens in alle talen hetzelfde: die van een lekkere eerlijke maaltijd bijvoorbeeld, op een bord dat nooit een vliegtuigreis heeft gemaakt, aan een tafel die het handwerk is van een soudeur die daar zelf zo trots op is dat hij er elke week een couscous aan komt eten. Ik houd de woede nog wel even gaaf!