De puzzel en zijn stukjes

Het was zo moeilijk begin september om te beslissen wat er wel en niet in mijn koffers zou gaan. Ondertussen heb ik me in die mate geplooid naar mijn nieuwe omstandigheden dat ik denk dat nòg twee koffers volproppen met handige of leuke dingen straks met Kerstmis één groot feest gaat worden. Mijn huisje is min of meer ingericht. In elk geval kom ik niets te kort en ik geniet met volle teugen van mijn twee grootste luxes: mijn 13 jaar oude maar altijd betrouwbare fiets, en mijn bijna altijd betrouwbare internetverbinding à haut débit. Dat die laatste bijna evenveel kost als de huur van mijn huisje is een kronkel waar ik niet te lang bij stil mag blijven staan. Mijn doen en laten wordt in mijn straat met veel belangstelling gevolgd en hoewel ik hier nu al meer dan een maand woon, moet ik elke ochtend en middag en avond iedereen blijven groeten alsof het de eerste keer is. Nassara, bonjour! Nassara, bonsoir! Het doet me beseffen dat ik altijd de nassara zal blijven, hoe lang ik hier ook leef.

Een stad van de wereld

Globalisering neemt vreemde vormen aan. Op de avond dat in België een meisje met een engelenstem Belgium’s Got Talent won, stemde televisiekijkend Burkina Faso een achttienjarige muzikant massaal naar de top in Faso Academy. Het gespreksonderwerp van de dag was voor een keer niet zo heel verschillend, hier en ginder. Ouagadougou is overigens een stad waar zo’n beetje alles kan. In mijn straat vol putten en bulten bewerken mannen geitenvellen. Als die in de zon liggen te drogen, twijfel ik er telkens weer even aan of ik geitenkaas echt wel zo lekker vind. Midden in de stad leven vele mensen eigenlijk het leven van het platteland. Midden in diezelfde stad valt er elke dag ook van alles te beleven voor mensen met een neus voor zaken, een zwak voor lekker eten of een hart voor cultuur. Ouagadougou is in een aantal opzichten een hoofdstad voor West-Afrika. Elk jaar in de herfst is het de gaststad voor het Salon International de l’Artisanat de Ouagadougou bijvoorbeeld, kortweg ‘SIAO’. Die beurs biedt een staalkaart van wat (westelijk) Afrika te bieden heeft op het vlak van ambachtelijke kunst. Er zijn vertegenwoordigers uit Burkina Faso zelf en alle buurlanden, maar ook uit Gabon, Kameroen en Ethiopië. Tientallen maquis (openluchtcafé’s) verhuizen voor de gelegenheid naar het terrein van de beurs en elke avond zijn er concerten. De voorbije twee weken werd menig gesprek hier afgesloten met ‘bon SIAO!’.

Kritische geesten

Vorig jaar in Bujumbura, Burundi, deelde ik de filmzaal nog met twee andere muzungu’s (blanken) en een leger uitgehongerde muggen. Het openluchttheater in Ouagadougou waar ik ging kijken naar de Belgisch-Burkinese productie ‘Un homme est un homme’ zat daarentegen afgeladen vol, en terecht! Het stuk biedt een vaak grappige maar even vaak intrieste kijk op migratie en is opgebouwd rond de beruchte speech die Nicholas Sarkozy op 26 juli 2007 gaf aan de Universiteit van Dakar en waarin hij – onder wel meer van hetzelfde kaliber- stelde dat Afrika nog zijn intrede moet doen in de geschiedenis.

In de pers kan er over het algemeen best nog wat kritische geest worden gekweekt maar de meeste Burkinabé gaan een flink rondje discussiëren niet uit de weg, integendeel. Velen hebben trouwens een heerlijk gevoel voor humor. En soms vind je die kritische geest en die humor waar je ze het minst verwacht. Elektriciteit komt hier niet zomaar uit het stopcontact als je je niet vooraf unités hebt aangeschaft. Als ik voor het kantoor van de SONABEL (de Burkinese evenknie van Electrabel) in de meterslange rij sta te wachten om mijn nieuwe voorraad elektriciteit te kopen, raak ik aan de praat met het meisje achter me. We hebben het over de schroeiende zon en over hoeveel beurre de karité je in het droge seizoen wel op je huid moet smeren om die soepel te houden, maar even later zitten we diep in een analyse van de rol van China in Afrika. Daar valt veel over te zeggen natuurlijk maar deze jongedame is vernietigend voor de Chinese strategie. Ze wijst naar het oerlelijke landschap op de muur en grijnst: “Zie je dat schilderij? Een Chinees zal beweren dat het een originele Picasso is, en hij zal volhouden tot hij een Afrikaan vindt die dat nog gelooft ook.”

Termont in Bobo Dioulasso

Een flink deel van de voorbije week heb ik doorgebracht in de tweede stad van Burkina Faso, Bobo Dioulasso. Het waren barstensvolle dagen vol geplande en vooral ongeplande ontmoetingen. Op de een of andere manier duikel ik hier van het ene interessante contact in het andere. Zo ontmoette ik in Bobo een zeer geëngageerde Malinees die bereid is om Zidisha mee uit de grond te stampen in Mali, ik maakte er kennis met 2 Belgische dames die zich al jaren inzetten voor projecten in Burkina Faso en Mali (check de website van hun dovenschool in Kaya!) en ik werd aan tientallen andere mensen voorgesteld door Auguste Boudo. Auguste is de grote baas van Anatrans: een bedrijf dat fair trade cashewnoten verwerkt en exporteert en op die manier werk biedt aan iets meer dan 1000 vrouwen uit de regio. Daarnaast is hij ook voorzitter van een sociale spaarkas en drijvende kracht achter verschillende kleinere projecten. Hij beantwoordt mails, sms’jes en telefoons met een ernst en snelheid die aan die van de Gentse burgemeester Termont kunnen tippen en hij is ook nog een heel gewone sympathieke man die me trakteert op een heerlijke maaltijd en een avond filosoferen over een betere wereld.

Mijn passage door Bobo levert de komende weken hopelijk nog meer nieuwe Zidisha-profielen op, maar wie wil, kan alvast deze ondernemers in Burkina Faso steunen: Sie Noel Pale, die in Gaoua droomt van zijn eigen ijzerhandel; Bance Youngton, militair op rust, pastoor en landbouwer, die met jullie steun 500 kippen wil vetmesten tegen Pasen 2013; en vanaf morgenavond ook Christopher Okafor, die de netste winkel voor auto-onderdelen in Ouagadougou runt. Doen!