This is Africa: openbaar vervoer

Het is ongelooflijk hoe onverschillig de gebruikers hier zijn, en ook hoe snel je zelf mee onverschillig wordt. Zou dat te maken hebben met het feit dat de Arabische lente hier niet door gebroken is?

Een busje – op de buitenkant staat: licensed to carry 14 passengers, dat is zonder chauffeur of conductor gerekend – kan makkelijk 25 mensen herbergeren. Nog steeds zonder chauffeur of conductor gerekend.

Het record dat ik zelf heb mee gemaakt staat voorlopig op 22 volwassenen. Kinderen, extra massa van volslanke personen, kippen en andere bagage niet mee geteld. Die zitten dan op 4x3+2 zitjes gepropt.

Het kan nog erger. In meer afgelegen gebieden rijden deze busjes niet rond, en moet je het stellen met personenwagens die dezelfde functie hebben. Eveneens het sardine-gewijs volproppen met mensen, waarbij de chauffeur (die in dit geval ook als conductor dienst doet) zichzelf niet spaart.

Een andere keer was de dame naast me verontwaardigd dat de vrouwen die in de koffer van de stationcar zaten, evenveel moesten betalen als wij. Waarop ik lichtelijk verbaasd vroeg of ze het dan wel normaal vond hoe wij op mekaar zaten op de achterbank? Tsja, TIA (This Is Africa) zei ze vrolijk.

Toen ik pas in Afrika was vroeg ik me af waarom de mensen de volle busjes niet gewoon voorbij lieten gaan om de volgende te nemen. Op drukke wegen met vele busjes gebeurd dat af en toe wel, maar in de afgelegen gebieden waar er misschien 1 busje om de 3 á 4 uur langs komt, neem je dat risico niet. Ook ikzelf niet. Ik spring er gezellig bij en denk: TIA (This Is Africa)!

Over de gevaarlijke manoeuvres die vele chauffeurs van het openbaar vervoer uithalen wordt evenmin iets gezegd. Ook daar probeer ik mee te leren leven, hoewel ik 1x toch iets gezegd heb. Het was werkelijk een zeer roekeloze chauffeur, en dat dan nog op de weg van Kampala naar Jinja, die bekend staat als 1 van de dodelijkste wegen in Oeganda.

Onvermoeibaar haalde hij hele rijen auto’s, busjes en vrachtwagens in, allemaal op het vak van de tegenliggers, in blinde stukken. Nu zegt dat niet zoveel, heel veel chauffeurs doen dat, en als er een tegenligger komt gaan die eigenlijk vlotjes opzij. Maar deze reed gewoon nog veel roekelozer dan anderen. Er was zelfs toch 1 passagier die vroeg aan de conductor of de chauffeur werkelijk zo moest rijden. Geen reactie. Toen de conductor even later aan iedereen vroeg om te betalen zei ik dat we eigenlijk niet zouden moeten betalen voor deze gevaarlijke rit (maar ondertussen gaf ik wel het bedrag). Geen reactie. Ook niet van de andere passagiers.

Toen er enkele maanden geleden enkele relletjes waren rond de Walk-to-Work evenementen in Kampala, zeiden sommigen in Europa: nou, de Arabische lente slaat zelfs over naar zwart afrika! Ik had daar mijn bedenkingen bij. Ik dacht niet dat de Oegandezen al klaar waren voor grootschalige muiterij. Ik denk dat het gelaten ondergaan van het volproppen van de busjes en roekeloze chauffeurs een veeg teken is dat ze nog veel te goed weten wat het is om bloed en tranen op straat te zien. En ze zijn er bang van.

De terreur van Idi Amin zit nog redelijk vers in het geheugen, en niet dat Museveni op dezelfde bloederige troon als Amin zit, maar ze willen het gewoon niet riskeren. Beter om de vrede te handhaven.

En als dat onder andere betekent om lekker warm saampjes in de auto te zitten en te bidden dat je levend aankomt, so be it. Als dat betekent om midden in de digestie van het taxipark in Kampala als voetganger vooruit geduwd te worden door een taxibusje, ook al komt die zo zelf maar 10cm verder, so be it.

Waarschijnlijk is het wat ver gezocht om de link te leggen tussen onverschillige passagiers in een taxibusje en opstaan voor een andere regering of het gelijk trekken van hun loon met stijgende voedselprijzen. Maar ik denk dat het toch nog wel wat voeten in de aarde zal hebben om hier een collectief bewustzijn op gang te trekken.

TIA.