'Sesam, open u': hoe kunnen sprookjes een klein beetje waarheid worden?

In Achuapa bestaat de coöperatieve reeds 22 jaar en is dankzij ondersteuningsprogramma’s uit verschillende hoeken het verst vooruit. Elke coöperatieve heeft minstens een administratief bediende en een ‘tecnico’ die de producenten ter plaatse ondersteunt, opleidt op gebied van bestrijding van plagen, fertilisatie van de grond, investering van de fairtradepremie, …

In Achuapa zijn er echter veel meer werknemers, gaande van kassierster over boekhouder tot laborant en een soort maatschappelijk werker ter ondersteuning van de producenten of vrouwengroepen. Achuapa heeft een installatie -en personeel- voor het verwerken van de sesam tot sesamolie, ze produceren sinds kort ook zelf sesampasta en wijn van de ‘flor de jamaica’. De coöperatieve heeft trouwens een rechtstreeks export-contact met de Bodyshop in Groot-Brittanië.

In Somotillo-Chinandega bevindt zich dan weer een kleine en jonge coöperatieve. Ze is 7 jaar jong, hebben enkel een voorzitter die tevens administratie doet, een secretariaatsmedewerker en twee bio-technici. Deze coöperatieve is gegroeid uit een familie en bestaat voor de helft uit familieleden. Ze produceren enkel sesam voor verkoop, naast maïs en bonen voor eigen gebruik. Lester was 17 toen hij mede-oprichter was van deze coöperatieve. Nu is hij 24, in opleiding als agronoom en is één van de twee bio-technici.

Lester is enorm gemotiveerd om deze coöperatieve verder uit te bouwen. Ook de voorzitter is een geëngageerd familielid. Samen hebben ze ideeën en plannen waarvoor ze ondersteuning willen vragen op de volgende algemene vergadering van Del Campo Centraal. Wat alle coöperatieven gemeen hebben is dat alle producenten heel erg verspreid en soms afgelegen wonen. Ze zijn verdeeld in gemeenschappen en kennen elkaar soms maar vaag. In sommige coöperatieven zijn er één of meerdere vrouwengroepen die af en toe iets samen doen. Deze bestaande vrouwengroepen lijken een ideale ingangspoort voor het opzetten van projecten voor het verwerken van sesamzaad.

‘Sesam open u’, maar waar?

Mijn eerste kennismaking met bestaande vrouwengroepen grijp ik aan om te polsen naar mogelijkheden voor het opzetten van een nieuwe groep met jonge vrouwen en de interesse in het ‘koken met sesam’. Ik stoot algauw op uiteenlopende interessevelden tussen jong en ouder. Daarbij merk ik dat vele vrouwen reeds in een eigen inkomen voorzien door het kweken, kopen of verkopen van varkens of koeien, een mini-winkeltje in huis,  verse vruchtensappen of andere producten te verkopen. Deze individuele handel lijkt belangrijker dan wat gebeurt in groep. Dona Tina geeft wel aan dat ook de groep een meerwaarde heeft omdat ze zo samen sparen voor een grotere groepsaankoop van bijvoorbeeld een vervoersmiddel of machine. Maar bijkomende bedenkingen als de verspreidheid van de producenten en soms gebrek aan samenhang doen mij vermoeden dat ik mijn oorspronkelijk idee van aanpak zal moeten bijschaven.

Waar ik dacht onmiddellijk één (of enkele) nieuwe jonge groep(en) te kunnen samenstellen lijkt het me beter het over een andere boeg te gooien. Sowieso creëert mijn kennismaking overal één of andere verwachting, waar ik op verschillende manieren kan op inspelen. Ik werk een voorstel uit voor een workshop ‘koken met sesam’. Deze praktische ingangspoort lijkt me laagdrempelig en aantrekkelijk om de vrouwen nadien zelf mee aan de slag te laten gaan. Als ik meteen ook een receptenboekje kan meegeven, kunnen alle geïnteresseerde coöperatieven starten met dit minimumaanbod. Een evaluatie of opvolgingsmoment achteraf is voor mij een minimale bijkomende inspanning. Voor het uitwerken en ondersteunen van een groter project is echter meer  verkenning en overleg nodig.

Over geuren en smaken valt wel degelijk te discussiëren

Het koken met sesam is niet helemaal ongekend. Op de bus en in enkele kleine winkeltjes worden sesamrepen verkocht. Mijn eigen recept hiervoor dat ik in België uitprobeerde blijkt hier met de aanwezige ingrediënten of het warme weer niet te pakken. Ik ga dus op zoek naar het plaatselijke recept. In Somotillo is er een vrouw die nog een andere lekkernij maakt met sesam, die ik noteer. Wanneer ik kan maak ik van de gelegenheid gebruik om zelf iets te bereiden om te laten proeven.

Eetgewoonten en smaken verschillen en de feedback die ik krijg doet me beseffen dat ik mijn ‘belgische’ recepten beter probeer aan te passen aan de lokale smaak. De vele eetstalletjes langs de wegen met eigen specialiteiten en mijn verblijf bij verschillende families werken inspirerend. Saus en groenten is men bvb. niet erg gewoon te eten, maar een tomaat-tahinisaus past perfect in een enchillada of misschien wel in een nacatamal. Een zoete versie van de tahini kan de crèma misschien vervangen die men in een soort zanddeegkoekjes doet. Ook de benodigde ingrediënten moeten makkelijk bereikbaar zijn, liefst zo goedkoop mogelijk en het nodige materiaal een minimum. Ik ‘herdenk’ - of toch in Nicaragua- het gebruik van de alom aanwezige blender voor het malen van de sesam, het mixen van de eieren, het maken van bloemsuiker en tahini…

Lekker en eenvoudig, dat moeten de troeven zijn!