El Salvador: Rechters halen het Congres onderuit

De rechtbank heeft het decreet N° 586 dat het Congres in 2005 goedkeurde, ongrondwettelijk verklaard. Dat decreet hield twee politieke partijen in leven. Het gaat om de “Partij van de Nationale Verzoening” (PCN volgens de spaanse afkortingen) en om de “Christen Democratische Partij” (PDC in het spaans).

De PDC is de oudste partij van het land en werd in 1945 opgericht. In de oorlogsperiode van de jaren 80 was de PDC, onder leiding van Napoleon Duarte de regeringspartij, maar wel steeds in de schaduw van de militaire koepel van dat moment.

De PCN werd in 1961 door militairen en dissidenten van de PDC opgericht. Het was lange tijd de partij van de militaire dictaturen. Twee decennia lang was die partij het politieke gezicht van de militairen en regeerde met harde hand en repressie die hun hoogtepunten bereikten in de jaren 70 en uiteindelijk uitmondde in de burgeroorlog van de jaren 80. Tegen hun laatste president, Humberto Romero werd in 1980 een staatsgreep uitgevoerd en een Revolutionaire Junta regeerde tijdelijk het land.

Sinds de ARENA partij, opgericht door de moordenaar Roberto D’Aubuisson, vanaf 1989 aan de macht kwam zijn die twee oude partijen geleidelijk aan hun invloed en aanhang kwijt geraakt. Ze behielden wel een stuk van de macht, met name door hun voortdurende bondgenootschap met de uiterst rechtse ARENA partij.

Tijdens de presidentsverkiezingen van 2004 haalde geen van beide partijen (PCN en PDC) de keisdrempel van 3%. Het Hoger Kiestribunaal (TSE in het spaans) begon meteen met het uitschrijven van beide partijen omdat een partij met minder dan 3% van de stemmen volgens de kieswet niet verder als politieke partij erkend mag zijn.

Beide partijen stapten naar de Grondwettelijke Rechtbank van toen met het argument dat hun verdwijning als partij tegen artikel 85 van de Grondwet indruist, want dat artikel zegt dat het politieke systeem van het land “pluralistisch” is. “Als wij zouden verdwijnen, dan blijven er maar twee partijen over, ARENA en FMLN, en dat is niet pluralistisch”, zegden ze

Het Hoger Gerechtshof stopte het proces in het Kiestribunaal en maanden later gaf het beide politieke partijen gelijk. Met andere woorden, ze bleven als politieke partij verder gaan. Er was dus niets gebeurd.

Met de steun van de ARENA partij werd uiteindelijk in 2005 het decreet N° 586 goedgekeurd. Dat decreet zegt in artikel 1 dat de politieke partijen die in maart 2004 niet voldoende stemmen haalden tijdens de verkiezingen, zich opnieuw konden inschrijven in het Kiestribunaal, met 3000 handtekeningen van leden en met hun zelfde naam, logo en vlag.

Een derde partij, het “Verenigd Democratisch Centrum” (CDU in het spaans) aanvaardde de nederlaag, ontbond zich als partij en vormde een nieuwe partij Cambio Democrático (CD). Ze verzamelden 50.000 handtekeningen, veranderden van naam, logo en vlag.

Een groep advocaten stapte naar de Rechtbank voor Grondwettelijke Zaken en diende klacht in tegen het decreet N° 586. Na 6 jaar doet die rechtbank nu dus eindelijk een uitspraak.

Een sterk argument van de rechtbank is dat het ongrondwettelijk is retroactieve wetten uit te vaardigen. Het decreet werd immers in januari 2005 goedgekeurd maar ging over feiten van maart 2004. En dat kan dus niet.

De Grondwettelijk Rechtbank beveelt het Kiestribunaal onmiddellijk het uitschrijvingsproces van beide partijen te starten.

Wat nu?

Op de eerste plaats vinden beide partijen dat die uitspraak helemaal niets betekent omdat er een eerdere uitspraak van dezelfde rechtbank bestaat die hen als politieke partij erkent, omdat het politieke systeem van het land “pluralistisch” moet zijn. Dat argument klopt niet want er is nu dus een nieuwe uitspraak van de grondwettelijke rechtbank.

Wat wel kan is dat beide partijen beginnen met het oprichten van een “nieuwe” partij, met 50.000 handtekeningen, een andere naam, logo en vlag. Alleen duurt dat proces enkele maanden. De namen van de kandidaten voor burgemeester en volksvertegenwoordigers moeten voor november dit jaar bij het kiestribunaal ingediend zijn. Ik vrees dus dat beide partijen te laat zullen komen. Dat zou dus inderdaad betekenen dat ze niet aan de verkiezingen van maart 2012 zullen kunnen deelnemen.

De partij die daar het meeste voordeel zal uithalen is, naar mijn mening, GANA. Dat is een afscheuring van ARENA. De rechtse leden van PDC en PCN (dus bijna al hun leden tegenwoordig) zullen waarschijnlijk niet op ARENA gaan stemmen. Er blijft dus alleen nog GANA als rechts alternatief over.

Het blijft nu afwachten wat het Kiestribunaal gaat doen. Het zou niet de eerste keer zijn dat een officiële instelling simpelweg de rechterlijke uitspraak naast zich neerlegt of “geen tijd heeft om die uit te voeren”. Met andere woorden, laat alles even een tijdje sudderen, ondertussen zijn er weer verkiezingen en misschien halen beide partijen dit keer wel de kiesdrempel? Zoals de peilingen er nu echer voor staan, halen deze partijen opnieuw de kiesdrempel niet, hoewel ze wel ergens een burgemeester sjerp kunnen halen.