Een stille transitie

De diefstal in Le Foyer is niet opgehelderd. De vermoedens en aanwijzingen in de richting van mijn barman Michel zijn groot maar niet doorslaggevend.

De hele intrige leest als een tweederangs misdaadroman, inclusief foute wendingen als ‘veertigjarige man maakt zijn knappe zestienjarig vriendinnetje zwanger en betaalt smeergeld aan de agent die hem zou moeten schaduwen’.

Het sociaal drama is daarmee een feit; of het ook het motief is voor de diefstal zal de tijd mogelijk uitwijzen. Op de achtergrond spelen de pijn van gebroken vertrouwen en de onzekerheid over wat oprechte verontwaardiging is en wat emotionele chantage.
Het zijn de glimlach die sterker is dan mezelf, de trots om wat die dief niet en nooit kapot kan maken, het genot van met open mond naar alweer een schitterend concert te luisteren, het mijmeren bij een heerlijke salade composée en een frisse pint over dat fijne restaurant dat helemaal van mij is; het zijn al die kleine dingen die me doen beseffen dat ik zal doorgaan, ook als ik nooit te weten kom wie mij deze lage loer heeft gelapt.

Twee kleintjes

En thuis wachten er twee kleintjes, die – nu ze hebben begrepen dat er drie keer per dag eten op tafel komt – de all you can eat strategie van de eerste week hebben omgevormd tot ‘ik lust wel aardappelen maar geen boontjes’. Twee kleintjes die op hun eerste dag kleuterschool kwetsbaar leken te verdwijnen in zoveel kindergewoel, maar het daar intussen helemaal naar hun zin hebben. Twee kleintjes die me nog net iets beter leren goochelen met de tijd van mijn hoe dan ook al onplanbare dagen in Le Foyer en mijn nooit aflatende honger naar weten wat er met de wereld gebeurt.

Vonk van verzet

Tijdens de gestolen uurtjes van vroege ochtenden in Le Foyer lees ik over hoe de vonk van vreedzaam verzet in Senegal (Y en a marre) en Burkina Faso (Le Balai Citoyen) vat probeert te krijgen op de vuurzee van Kabila’s geweld in Congo. Ik volg – waakzaam en kritisch maar ook met bewondering – hoe de transitieregering in Burkina Faso zich een weg baant door het helse woud van verplichtingen, torenhoge verwachtingen en schaamteloze pogingen tot recuperatie.

Op schema

De voorbereiding van de presidents –en parlementsverkiezingen van 11 oktober zit strak op schema. De kiescommissie CENI heeft begin deze maand een grootschalige campagne gelanceerd om zoveel mogelijk van de drie en een half miljoen niet-geregistreerde potentiële kiezers hun kieskaart te bezorgen. Aan de campagne ging een andere actie vooraf waarbij de Burkinabè zo goed als gratis hun identiteitskaart of geboorteakte konden aanvragen. Het land werd verdeeld in zes zones, en elke zone wordt nu bezocht door een groep operatoren van de CENI, voorzien van kits op zonne-energie, om zelfs in dorpen zonder elektriciteit mensen te kunnen registreren. In het kielzog van de ploegen van de CENI volgt onder meer een karavaan van Le Balai Citoyen, die burgers overal in het land probeert bewust te maken van het belang van een – weloverwogen en zelfgekozen – stem.

Spoken

Hoe lang de lijst van presidentskandidaten uiteindelijk gaat worden, is voorlopig koffiedik kijken. Wat de rol van de voormalige meerderheid tijdens de verkiezingen gaat worden, is dat eveneens. Maar dat het spook van de CDP en van andere figuren uit de entourage van Blaise Compaore door het land waart, dat is een feit. Het is bovendien nog altijd niet duidelijk wat er met dat andere spook, dat van het Regiment du Sécurité Présidentielle (RSP) en zijn sterke man Gilbert Diendéré, moet gebeuren. En ook het stemrecht van de Burkinabè in de diaspora blijft de gemoederen beroeren. In de praktijk blijken enkel de Burkinabè in Ivoorkust, het land waar Blaise Compaoré zijn toevlucht heeft gezocht en waar hij traditioneel een erg sterke aanhang heeft, geen begrip te hebben voor de beslissing van de transitieregering om de buitenlandse Burkinabè, om financiële en organisatorische redenen, deze keer niet te laten stemmen.

Tussen twijfel en daadkracht

De transitieregering gaf toestemming aan de familie van de vermoorde president en Afrikaanse held Thomas Sankara om tot identificatie van de stoffelijke resten in het graf over te gaan. Dat lijkt een belangrijke eerste en noodzakelijke stap aan het begin van een stevige juridische procedure maar voorlopig blijft het engagement tot verdere stappen binnen justitie nog uit. Ook over de andere hete juridische hangijzers (de moord op journalist Norbert Zongo, de moord op rechter Nebie, …) wordt er naar de mening van velen met te weinig woorden gerept. De transitieregering kondigde wél een bijna-Grieks scenario van bezuinigingen binnen het overheidsapparaat aan, dat meteen een hoop investeringen in onderwijs, gezondheidszorg en de creatie van jobs voor jongeren en vrouwen moet mogelijk maken. President Kafando en zijn regering laten het ook niet na om zo nu en dan belangrijke symbolische daden te stellen. Zo werden vorige week nog een hele resem ambassadeurs die nauwe banden hebben met Blaise Compaore terug geroepen.

Pre’volution

Dat het land bovendien niet lam geslagen is door de revolutie en de transitie, was wel heel duidelijk tijdens het pan-Afrikaanse filmfestival Fespaco in de eerste week van maart. Ook daar werden overigens belangrijke statements gemaakt, onder meer met de vertoning van de documentaire ‘Capitaine Thomas Sankara’ van Christophe Cupelin, die tijdens de editie van 2013 nog geweigerd werd én door de triomfantelijke vertoning van het veelbesproken ‘Timbuktu’ van Abderahmane Sissoko. In de marge van Fespaco presenteerde artiest en activist Smockey (één van de leiders van de burgerbeweging Le Balai Citoyen) zijn triple album Pre’volution. Van zijn persconferentie en concert in de ruïnes van de Assemblée Nationale maakte hij meteen gebruik om vriend en vijand wakker te schudden met de slogan ‘Après ta révolte, ton vote!’

Burkina Faso is niet langer wereldnieuws maar er wordt – met vallen en opstaan en al bij al met behoorlijk veel sereniteit – nog altijd aan een onuitgegeven versie van Afrikaanse democratie gebouwd.