Coupures en andere breuken

Wat toen ik een klein meisje was nog rook naar avontuur heeft vandaag in Ouagadougou wel iets weg van een trage marteling. En neen, de Ouagalezen en ik zijn van geen kleintje vervaard.

We weten dat de elektriciteitsmaatschappij Sonabel het elk jaar tijdens het hete seizoen nog moeilijker heeft dan tijdens de rest van het jaar.

We zijn voorbereid op stroomcoupures en we knikken begripvol terwijl we in de krant het ‘programme de délestages’ bestuderen. Op die manier weten we tenminste min of meer wanneer er in onze wijk wel of niet stroom zal zijn. Vijf uur zonder, daar draaien we onze hand niet voor om.

Dit jaar is het anders. Dit jaar is er gewoon meer niet dan wel stroom. Dit jaar moeten we in Le Foyer elke dag wel voedsel weggooien omdat het in de verzengende hitte bedorven is. Nog voor de middag zijn de ijsblokjes – als we die al aangeleverd krijgen – de deur uit.

Dit jaar liggen we nachten wakker op een kletsnat hoofdkussen. Soms zit er niets anders op dan buiten zitten op het terras, naar de maan kijken en met twee kinderhoofdjes tegen ons aan (yaa tuulgo, yaa tuulgo – het is warm!) wachten tot het ruisende geluid van de ventilatoren binnen ons bevrijdt.  

Het spook Compaore

De Sonabel verdedigt zich en klaagt over gebrek aan financiële en technische middelen. Dé sleutel van het enorme tekort aan elektriciteit lijkt echter te liggen in de aanvoer van brandstoffen naar de centrales. In de havens van Lomé, Abidjan en Cotonou zouden lange rijen vrachtwagens met bestemming Ouagadougou klaar staan. Ze vertrekken niet. De transportbedrijven zouden in handen zijn van medestanders van Blaise Compaoré. Het is dus goed mogelijk dat de man die 27 jaar lang Burkina Faso in een politieke, sociale en economische houdgreep heeft gehouden, zijn invloed zo verder laat gelden.

Sterk, eensgezind en zelfbewust

Er wordt in de straten van Ouaga al eens smalend gedaan over ‘la transition’. Voor wie zich elke dag een weg door hitte, stof en het harde leven baant, is de traagheid van verandering moeilijk te aanvaarden. Er zullen – los van alle uitdagingen die er hoe dan ook al zijn en los van de kwestie Sonabel – heel zeker nog meer rottende erfenissen van het regime Compaore opduiken. De transitieploeg lijkt niettemin stand te houden: sterk, eensgezind en zelfbewust.

En actie!

Op 7 april werd in de Conseil National de Transition (het transitieparlement) met een grote meerderheid de nieuwe electorale code goedgekeurd.  Volgens de nieuwe code zijn de leden van de laatste regering Compaore en alle individuen die openlijk de wijziging van het Art 37 (die nog een termijn voor Compaore mogelijk zou hebben gemaakt) hebben ondersteund onverkiesbaar. De wet verbiedt eveneens het gebruik van gadgets en geldsommen om kiezers ‘om te kopen’ en ze maakt onafhankelijke kandidaturen mogelijk. Meteen na de goedkeuring in het parlement werd de nieuwe code ondertekend door transitiepresident Kafando.

Hij zette daarmee zijn handtekening onder wat voor velen de eerste heel concrete invulling is van het era post-Compaore. Tegelijk is het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Veiligheid in actie geschoten, enerzijds met een grootschalige campagne tegen kleine en grote criminaliteit, anderzijds met de ondervraging en aanhouding van een hele reeks zwaargewichten uit de entourage van Blaise Compaore, op beschuldiging van fraude, verduistering, onwettige verrijking. Ook het Hooggerechtshof, de enige juridische instantie die bevoegd is om te oordelen over de daden van de voormalige president en zijn ministers ten tijde van hun functie, is eindelijk operationeel. Als de Conseil National de Transition om de vervolging van Blaise Compaore vraagt, dan kan die er dus ook komen.

Emancipatorische moves

De Burkinabè leken zich in eerste instantie niet goed raad te weten met deze radicale breuk met het verleden, alsof de verandering waar ze zo lang van hadden gedroomd hen alsnog verraste. De voorbije maand ging de nieuwe electorale code voortdurend over de tong, zowel bij voor – als tegenstanders en zeker ook bij de twijfelaars. Tegenstanders stellen dat de beslissing het inclusieve en democratische karakter van de transitie onderuit haalt en dat het aan de kiezer is om te kiezen; voorstanders wijzen er dan weer op dat geen enkele partij uitgesloten wordt, het gaat alleen om individuen, en dan nog om individuen die wel degelijk gestraft mogen en moeten worden omwille van hun aanslag op de fundamenten van de republiek. De discussies zijn rijk en boeiend en dringen vaak door tot essentiële vragen over soevereiniteit en basisdemocratie.

De internationale gemeenschap, en in het bijzonder de Verenigde Staten, gooiden nog wat olie op het vuur, door zich ‘ongerust’ te tonen over de nieuwe wet die in strijd ‘lijkt’ te zijn met de principes van het transitiecharter. Een golf van verontwaardiging ging door de hoofdstad en enkele dagen later al krabbelde de ambassadeur van de VS terug. Ex-kolonisator Frankrijk speelt zijn twijfel minder openlijk uit. François Hollande nodigde president Kafando begin mei uit in Parijs maar annuleerde die uitnodiging enkele dagen later weer, zonder uitleg. Er wordt gefluisterd dat dit een gecodeerde boodschap is aan het adres van de transitie: dat Frankrijk niet opgezet is met alle emancipatorische moves van zijn voormalige kolonie.

Zephirin gaat nucleair

Geen dag gaat hier dus voorbij zonder de een of andere interessante wending. Er lijkt overigens eindelijk ook écht beweging te komen in het onderzoeksdossier naar de moord op Thomas Sankara. De société civile in Burkina Faso houdt bovendien zijn blik op de wereld gaaf. Deze ochtend nog riepen Le Balai Citoyen en andere organisaties op tot een steunmeeting voor het volk van Burundi, dat op dit moment een gelijkaardige maar jammer genoeg gewelddadiger en bloediger strijd voert voor het respect van de grondwet en de politieke verandering.

Intussen zetten de politieke partijen zich schrap en ze maken voor hun campagnes gretig gebruik van de brandend actuele bekommernissen van de Burkinabè. Zephirin Diabré, voormalig leider van de verzamelde oppositie en voorzitter van de partij UPC (Union pour le Progrès et le Changement) bijvoorbeeld, beweert dat Burkina Faso over enkele jaren over zijn eigen nucleaire centrale kan beschikken.

Gelukkig zijn er ook voorstellen die meer aangepast zijn aan de realiteit van een land zonder water, koelte of gevaarlijke afvalbeleid: het potentieel van zonne-energie lijkt langzaam maar zeker door te dringen. Het zal er op aan komen stevige investeerders te vinden om van die overvloedige en vaak genadeloze zon de duurzaamste en rijkelijkste bron van energie te maken in Burkina Faso.