Burkina Faso in het Journaal

Een kanttekening hier en daar bij de transitietijd is zeker aan de orde. Toen eergisteren de lonen van de parlementsleden werden bekendgemaakt bijvoorbeeld, schoten de waakhonden van de volksopstand meteen wakker. Een maandelijks salaris van 800 000 FCFA (1220 euro) in een land waar de gemiddelde ambtenaar ongeveer een kwart van dat bedrag verdient, zet kwaad bloed. De wind van de verandering heeft een prijs en die zullen ook de mensen die zeggen de stem van het volk te vertolken, moeten betalen.

Aan symbolische sleutelmomenten ontbreekt het evenmin. Zowel de herdenking van de moord op Norbert Zongo op 13 december en de 65^ste verjaardag van Thomas Sankara op 21 december waren krachtige momenten van samenhorigheid en revolutionaire geest. Het onderzoek naar de moord op Norbert Zongo is bovendien officieel heropend. Eindelijk lijkt het erop dat het verleden vrede zal vinden in een toekomst vol beloftes en mogelijkheden.

Burkina Faso in het Journaal

Tussen die sleutelmomenten door streek de kleine ploeg van de VRT neer in Ouagadougou voor een vierdaagse marathon van interviews en bezoeken. Het noodgedwongen sterk gecomprimeerde resultaat daarvan krijgen de Vlaamse kijkers te zien op de drie laatste dagen van dit jaar. Voor mij waren de reportages een boeiende uitdaging. Er is zoveel subtiliteit, historisch perspectief en maatschappelijke gevoeligheid nodig om uit te leggen wat er écht in Burkina Faso speelt. Er is  tegelijk zo weinig tijd om de voortdurend belaagde geesten van de televisiekijkers te raken. Ik durf hopen op een mooi evenwicht in het resultaat. Ik ben ook heel dankbaar voor de intense en bevoorrechte kennismaking met een aantal van de hoofdrolspelers van de revolutie die ik op deze manier kreeg.

Le Lion

De ontmoeting met Boukary Le Lion, in zijn dorp Poa, op een boogscheut van de provinciestad Koudougou, was voor mij persoonlijk de meest bijzondere. Le Lion, een rijzige man met een grijze baard en een volle warme stem, was ooit de strijdmakker van Thomas Sankara én van Blaise Compaore. Samen met nog twee andere militairen beraamden zij de staatsgreep die Thomas Sankara aan de macht bracht en de weg baande voor zijn revolutionaire beleid. Le Lion is een vat vol verhalen, een levende en zeer levendige getuige van veertig jaar West-Afrikaanse geschiedenis. Het verraad van zijn vroegere vriend en collega Blaise heeft meer strijdlust dan bitterheid in hem achtergelaten. Hij is – naar mijn aanvoelen nog veel meer dan de jongeren van Le Balai Citoyen - de incarnatie van de revolutionaire waarden van Sankara. Niettemin is hij trots op het (jonge) volk dat deze revolutie met de blote handen heeft afgedwongen. Hij liet er ook weinig twijfel over bestaan dat hij - indien zijn achterban daar om vraagt – bereid is om zich eind 2015 kandidaat te stellen als president. Zou deze innemende en rigoureuze man in zijn kleren van Faso Dan Fani (letterlijk ‘pagne tissé de la patrie’) degene zijn die het ideeëngoed van toen en de honger naar verandering van nu kan verzoenen?

Le pardon n’occulte pas la justice

Meer protocol hing er om ons bezoek aan Cheriff Sy, hoewel de tv-makers van de VRT vier dagen lang aangenaam verrast bleven over de hartelijkheid van de Burkinabè en de vriendelijke openheid van zelfs de meest officiële instanties. Sy is journalist en oprichter van het kritische tijdschrift Bendre, hij was een intieme vriend van Norbert Zongo en lid van de onderzoekscommissie naar zijn gewelddadige dood. Hij was zevenentwintig jaar lang uitgesproken opposant en vandaag is hij de voorzitter van het transitieparlement dat Burkina Faso naar democratische en transparante verkiezingen moet loodsen. De vraag die mij sinds het begin van de transitie bezig houdt, is die naar hoe de Burkinabè zullen omgaan met wrok, wraak en verzoening. Hoe voelt het om de voorzitter van het parlement te zijn in de regering van een premier die je levenswerk ooit op de zwarte lijst heeft geplaatst (premier Zida verbood als toenmalige nummer twee van het presidentiële leger de lectuur van Bendre voor zijn troepen)? Wat doe je met de macht die ineens voor het grijpen ligt nadat je jaren aan een stuk bent beknot en zelfs bedreigd? Sy weegt zijn uitspraken tijdens het interview. Ook hij draagt fier zijn helderwitte Faso Dan Fani. Ook hij krijgt nu de kans om te bewijzen waar hij al die jaren al voor staat. ‘Le pardon n’occulte pas la justice’ – dat zijn de sterke woorden die bij mij blijven hangen. Trots en integer, zo is Burkina Faso, zo zijn de Burkinabè.

Een pluim voor de VRT

Het zijn maar enkele van de dimensies die misschien niet rechtstreeks te zien en te voelen zullen zijn in de reportages voor het Journaal. Nochtans doet de VRT de inspanning die maar heel weinig buitenlandse media nog doen. Bij de meesten is Burkina Faso intussen lang van het menu geschrapt, want constructief nieuws is zelden nieuws. Een pluim dus voor Stijn en zijn ploeg! Dat – op de vooravond van kerst en nieuwjaar - de verhalen uit mijn stoffige adoptieland de wereld, en België in het bijzonder, mogen inspireren!