De wedergeboorte van Khaled

Khaled

Khaled* is een man van dertig, lang en mager, uit het Ingessanagebergt in Sudan. Hij viel ons voor het eerst op toen hij ons terrein opwandelde, gedesoriënteerd en volkomen in war. Hij was meegekomen met een vriend, die voor ons werkt. We hadden op dat moment nog geen programma voor mentale gezondheidszorg, maar van zodra dat opgezet werd, stuurden we zijn vriend erop uit om Khaled te gaan halen.

Ik sprak met Khaled via een tolk, maar hij antwoordde met gefluisterde lettergrepen handgebaren. Hij vertelde dat hij getrouwd was, maar dat zijn vrouw hem verlaten had omdat “mijn hoofd niet goed is”. Ik vroeg of hij kinderen had en hij stak drie vingers op. Hij zei ook dat hij soldaat geweest was, maar niet wanneer of voor hoe lang.

Dwalen door het kamp

We begonnen hem antipsychotische medicatie te geven. Zijn vriend verzekerde ons dat hij de medicijnen zou nemen en we vroegen of we met familieleden van Khaled konden praten, om een beter beeld van zijn geschiedenis te krijgen. Twee tantes van Khaled vertelden dat hij ongeveer vijf jaar soldaat was geweest. Vorig jaar was hij thuisgekomen, verward en zwijgzaam. Niet lang daarna werd zijn dorp aangevallen en sloeg hij met zijn gezin op de vlucht. Zijn tantes vertelden dat zijn vrouw de kinderen had meegenomen naar de tent van haar ouders toen ze in Jamam aankwamen.

Khaled kwam nog eens naar ons hospitaal, alleen deze keer. Hij sprak nog steeds niet, maar glimlachte, maakte oogcontact en droeg schone kleren. Hij volgde mij en de tolk gedurende enkele dag tijdens onze bezoeken aan het vluchtelingenkamp.

En toen zagen we hem een tijdje niet meer. Zijn familie vertelde dat hij naar de tent van zijn vrouw was gegaan. Maar daar konden we hem niet opzoeken, omdat dat stuk van het kamp overstroomd was en daardoor onbereikbaar. Op een namiddag stond hij toch weer bij ons hospitaal, erg vuil, terwijl hij duidelijk hallucinaties hoorde, zijn hoofd trok en hij sprak tegen de lucht. We vroegen hem te wachten op één van onze dokters, maar hij dwaalde weer weg. We lieten de boodschap verspreiden dat we hem zochten, maar niemand bracht hem naar ons.

Populaire muzikant

Eén van onze medewerkers, Hamid, was lang leerkracht geweest in Sudan. Hij kent veel mensen en ook hun verstandhoudingen. Op een dag herkende hij de vader van Khaled, die dorpshoofd was. Maar die vertelde dat hij geen goed contact meer had met zijn zoon, omdat die ziek is. Khaled werd een soort lokale bekendheid. Mensen zagen hem ronddwalen in het kamp, helemaal gedesoriënteerd. Maar de vader van Khaled vertelde ook dat Khaled vóór zijn ziekte populair was gewest en dat hij bekend stond omdat hij goed kon spelen op de rebaba (een lokaal snaarinstrument) en goed kon zingen. Ik zei de vader dat ik Khaled graag wou zien spelen en zingen voor ik Zuid-Sudan weer verliet. Hij beloofde zijn best te doen om zijn zoon te brengen. Maar wekenlang zagen we vader noch zoon.

Uiteindelijk kwam Khaled toch weer langs. Hij was properder en gedroeg zich normaal. Robert, onze psychiatrisch verpleegkundige, wou dat Khaled deze keer zeker zijn medicatie bleef nemen. We vonden een neef van Khaled bereid om daarover te waken. Toen zijn medicatie op was, kwam hij zelf weer langs voor nieuwe. Hij was kalm, lachte, en begroette me in het Engels. De vluchtelingen in het kamp hadden het ook gezien en waren opgezet met de verbetering: “Het gaat beter met Khaled, hij praat opnieuw met mensen.”

Wedergeboorte

We bezochten het kamp opnieuw om langs te gaan bij Khaleds vader. Khaled zelf kwam naar buiten om ons te begroeten, en stelde ons voor aan zijn zoon van zeven. Een vrouw kwam langs en vertelde dat ze Khaleds vooruitgang had gezien. Als we hem hadden kunnen helpen, zei ze, konden we haar echtgenoot misschien ook helpen. Die was heel erg teruggetrokken geworden, hij wou zijn tent niet meer uit en hielp niet meer zorgen voor de kinderen…

De vader van Khaled bedankte ons voor de genezing van zijn zoon en wou zijn dankbaarheid tonen met een geschenk: een amulet dat beschermt tegen slangenbeten… Behalve dorpshoofd was hij blijkbaar ook een gerespecteerde Kujur, een lokale medicijnman.

We vroegen Khaled om mee te spelen in het concert dat later die dag gepland was. Na het theaterstuk leende hij een rebaba van iemand en zong verschillende nummers. Het publiek bleef vragen om méér. Ik hoorde dat Khaled in Sudan geregeld voor de radio speelde. Een van onze muzikanten vertelde me dat het een eer was om met zo’n beroemdheid te mogen spelen en dat hij trots was dat hij mocht werken met de mensen die Khaled genezen hadden.

*De naam is gewijzigd om de anonimiteit van de patiënt te beschermen