Vooral vlinders hebben het moeilijk in groeiende steden

Vlinders worden wereldwijd het hardst getroffen door de groei van steden. Gebrek aan groen en voedsel treft daarnaast ook veel wilde bijen die vroeg in het voorjaar vliegen, blijkt uit een wereldwijde studie.

Steden breiden zich over de hele wereld uit en dat heeft een grote impact op de leefgebieden van veel diersoorten. Het resultaat: verharding, afname van de plantendiversiteit en meer licht- en luchtvervuiling. Vooral bestuivers worden getroffen, terwijl ze essentieel zijn voor een bloeiend ecosysteem en zo ook de menselijke voedselzekerheid. 

Maar tot nog toe waren de studies naar de impact op bestuivers vooral fragmentarisch: ze beperken zich meestal tot specifieke steden of regio’s. Om een globaal overzicht te krijgen, analyseerden Duitse en Chinese wetenschappers gegevens van 133 individuele onderzoeken. Zo komen ze tot een globale analyse voor alle continenten op de aarde, met uitzondering van Antarctica.

Gevoelig

Daaruit komt een duidelijk beeld naar voren: naarmate de verstedelijking toeneemt, nemen de populaties en de biodiversiteit van veel bestuivers af. Maar bepaalde groepen worden meer getroffen dan andere.

Naarmate de verstedelijking toeneemt, nemen de populaties en de biodiversiteit van veel bestuivers af.

‘Met name vlinders zijn bijzonder gevoelig voor veranderingen in hun omgeving’, zegt Huan Liang van Chinese Academie voor Wetenschappen. ‘Ze zijn afhankelijk van zeer specifieke planten voor hun voeding en de ontwikkeling van de larven. Omdat die steeds minder in steden voorkomen, nemen ook de populaties van veel vlindersoorten af.’

Ook bijzonder getroffen zijn bestuivers die al in het vroege voorjaar actief zijn en zich voeden met de nectar en het stuifmeel van vroegbloeiende planten. Wilde bijen die in de grond nestelen missen vaak geschikte broedplaatsen in steden en daardoor nemen hun populaties af. Minder getroffen zijn wilde bijen die bovengronds nestelen, in holtes of insectenhotels.

Bijen nemen het over

Voorlopig is de impact daarvan op de bestuiving van planten nog niet duidelijk merkbaar: omdat honingbijen en hommels veel van het werk op zich nemen en zo de afname compenseren. Dat is op korte termijn goed nieuws, maar de opmars van honingbijen kan ook andere inheemse bestuivers verdringen of ziekten overdragen.

Uit de analyse blijkt ook dat steden met een grotere diversiteit aan bloemen doorgaans meer en veel verschillende soorten bestuivers herbergen. ‘Als we onze steden beter ontwerpen in termen van wat ze bieden aan bestuivers, kunnen we sommige van de negatieve gevolgen van stadsgroei compenseren’, zegt Panagiotis Theodorou, bioloog aan de Martin Luther University Halle-Wittenberg.