Gedeporteerde migranten aan hun lot overgelaten in Mexico

Ze wachten op een nieuwe kans om de grens over te steken.

In Tijuana, in de uiterste hoek van Mexico, zie je overal langs het kanaal naar de grens met de VS geïmproviseerde slaapplaatsen. Over een afstand van twee kilometer slapen uitgezette migranten er in kamertjes van karton en doeken, onder bruggen, in gaten, in rioolbuizen, overal waar ze maar enige beschutting vinden. De geur is er vaak misselijk makend.

De migranten zijn in de VS opgepakt en weer over de grens gezet. Ze wachten op een nieuwe kans om de grens over te steken. Ze overleven door auto’s te wassen, te helpen laden en lossen op de markt, wat te metselen, afval te recycleren of te bedelen.

Drugsverslaafd

Volgens een rapport van het Mexicaanse onderzoekscentrum Colef leefden hier in augustus en september vorig jaar tussen 700 en 1000 mensen. Het zijn vooral mannen van rond de veertig die de laatste vier jaar uit de VS zijn gezet. Ze zijn drugsverslaafd (sommigen begonnen met drugs op deze plaats) en hebben geen identiteitspapieren.

Tijuana is het meest noordelijke punt van Mexico, in de deelstaat Baja California, op het schiereiland met dezelfde naam. De stad grenst aan het Amerikaanse San Diego. Van de 410.000 mensen die de regering-Obama in 2012 het land uitzette, kwamen er 60.000 hier terecht.

Sinds 2009 zijn al meer dan twee miljoen mensen uit de VS gedeporteerd.

11 september 2001

Tijuana is een onveilige stad, met een van de hoogste geweldcijfers van het land. Nergens in Mexico vind je meer drugsverslaafden. De drugskartels kregen wel rake klappen maar ze zijn nog steeds actief.

Jarenlang was Tijuana de belangrijkste toegangspoort tot de VS. Maar door de aanslagen van 11 september 2001 verscherpten de VS hun migratiebeleid. De Mexicaanse grens werd afgesloten. Migranten zonder papieren gingen op zoek naar steeds gevaarlijker routes. De Amerikaanse overheid voerde het aantal grenswachters fors op, van 3500 in 2005 naar 21.000 in 2013.

De Amerikaans-Mexicaanse grens is 3500 kilometer lang. Baja California ontvangt een derde van de gedeporteerden. Het is de deelstaat met het grootste aantal buitenlanders.

‘Ik woon hier omdat ik nergens anders terecht kan.’

50 graden

180 kilometer ten oosten van Tijuana ligt Mexicali, de hoofdstad van Baja California. In de ruïnes van de Montealbángebouwen, die in 2010 vernield werden door een aardbeving, wonen tachtig mensen, plaatselijke daklozen en gedeporteerde migranten met een verslaving. In augustus kan het hier 50 graden worden.

‘Ik woon hier omdat ik nergens anders terecht kan’, zegt Josué, een 33-jarige Guatemalteek. ‘In het opvangcentrum krijg ik het benauwd, daar zijn te veel mensen.’

Meer dan twintig jaar woonde hij in de VS. ‘Ik was tien toen ik in Californië aankwam. In Guatemala heb ik niets meer.’ Het werd in augustus vorig jaar de VS uitgezet. Hij denkt maar aan één ding: terugkeren naar de VS. Hij probeerde het al eens via Nogales, in de deelstaat Sonora, maar daar raakte hij er niet door. Men vertelde hem dat hier makkelijker zou gaan. Hij wacht nu alleen het juiste moment af.

Zelfmoord

Gedeporteerde migranten kampen vaak met psychologische problemen, stelde het Colef-onderzoek vast. 40 procent van wie op straat belandt, zegt emotionele problemen te hebben, 12 procent dacht al eens aan zelfmoord.

Bovendien worden bij de uitzetting steeds meer gezinnen uit elkaar gehaald. In 2007 moest slechts een op vijf migranten zonder familieleden het land uit, vandaag gebeurt dat al met vier op vijf migranten.

‘Het probleem hier is dat er geen beleid is voor de opvang van de gedeporteerden’, zegt Sergio Tamai, directeur van het opvangcentrum Albergue Hotel Migrante in Mexicali en hoofd van de organisatie Ángeles sin Fronteras. ‘Er begonnen honderden gedeporteerden te arriveren maar geen enkele instantie was klaar om die op te vangen.’

Betere bescherming

Van augustus tot november vorig jaar voerde Tamai een tentenkamp van achthonderd mensen aan op de Plaza Constitución in het centrum van Tijuana. De manifestanten eisten opvang voor migranten en gedeporteerden.

Als gevolg daarvan heeft het regioparlement twee weken geleden een wet goedgekeurd die migranten in Baja California beter moet beschermen. Die verplicht de overheid hulp te verlenen aan minderjarige migranten zonder begeleiding. Er komt ook een overheidsregister voor migranten.