Thuis is een bouwval: het Roma-getto Lunik IX

Volgens de laatste officiële telling wonen er in Slovakije 106.000 Roma, ongeveer 2 procent van de totale bevolking. Recentere, realistischere schattingen spreken van een Roma-populatie van 400.000. Het grootste deel daarvan woont in nederzettingen in het oosten van Slovakije, vaak gehuchten aan de rand van dorpen en steden.

Lunik IX

De grootste stad in die regio is Košice (240.000 inwoners), in 2013 nog Culturele Hoofdstad van Europa. Weg van het voor toeristen opgeknapte centrum, weggestopt achter winkelcentra en tankstations en genesteld tussen de ringweg en een beboste heuvel, ligt Lunik IX, het grootste Roma-getto van Slovakije.

Het communistische beleid probeerde in de jaren zeventig de Roma in Slovakije te integreren, onder andere door hen uit hun dorpen te halen en hen tussen de rest van de bevolking te huisvesten. Zo werd een Roma-dorp nabij het nieuw opgetrokken Lunik IX ontruimd en kregen de bewoners daar appartementen aangeboden. De andere bewoners van het nieuwe stadsdeel waren gezinnen van politie en leger, de wijk was berekend op een inwonersaantal van 2500.

In de daaropvolgende jaren vertrokken de niet-Roma-bewoners echter geleidelijk en werden de vrijgekomen appartementen ingenomen door andere Roma. Vanaf 1995 werd het de officiële politiek van het stadsbestuur om zoveel mogelijk Roma te concentreren in Lunik IX, met als resultaat de huidige situatie: een getto van 6000 Roma.

Neem hieronder zelf een kijkje in Lunik IX met Google Street View.

100 procent werkloosheid

Het werkloosheidspeil gaat richting 100 procent en de armoede is algemeen. In de wijk is er kleuter-, lager en (technisch) middelbaar onderwijs, maar de schooluitval is enorm: in de laagste klassen zitten nog enkele honderden leerlingen, maar in de hoogste klassen blijven maar een handvol leerlingen over.

Nutsvoorzieningen werden de laatste jaren afgebouwd: de gastoevoer is afgesneden, er is slechts twee uur per dag stromend water beschikbaar via enkele openbare kranen, en de bewoners hebben maar beperkt toegang tot het stroomnet. Dat leidt tot een handeltje in elektriciteit via verlengkabels die tientallen meters tussen verschillende gebouwen overbruggen.

Uit nagenoeg alle appartementsblokken zijn de buitendeuren verdwenen en zijn de traphallen raamloos. Sommige gebouwen zijn er slecht aan toe, andere zijn ronduit bouwvallig. Van onderhoud of herstellingen door de eigenaar – de stad Košice – is al jaren geen sprake meer. De enige oplossing die de plaatselijke overheid voor deze problemen heeft, is geregeld een appartementsblok met de grond gelijk maken, evenwel zonder de bewoners een alternatieve woonplaats aan te bieden. 

De uitgezette families hebben een paar mogelijkheden: bij familie intrekken of Lunik IX verlaten en elders onderdak zoeken. Sommigen improviseren in de nabijgelegen krottenwijk Mašličkovo een onderkomen, anderen trekken verder en zoeken hun geluk in het buitenland. Dat is ook waar vele andere inwoners van Lunik IX hun toekomst zien: buiten de wijk en buiten het tegenover Roma racistische Slovakije.