Wittebroodsweken Fatah en Hamas verbergen obstakels

Tussen de Palestijnse Autoriteit (PA), die de Westelijke Jordaanoever controleert, en Hamas, dat de in de Gazastrook de plak zwaait, is het wantrouwen nog altijd erg groot en bestaan nog veel meningsverschillen. Bovendien krijgt de vorming van een eenheidsregering tegenwind uit Israël, dat maar al te graag het akkoord tussen de twee wil torpederen. Ook de westerse landen, de belangrijkste donoren van de PA, zijn niet erg enthousiast.

Uit de gesprekken in Caïro bleek dat de twee Palestijnse fracties tot de laatste seconde om de macht bleven strijden. Mahmoud Abbas van de PA wilde het podium tijdens de ondertekening van het akkoord niet delen met Khaled Meshaal van Hamas. Hij eiste ook dat zijn toespraak langer zou zijn dan die van Meshaal, die uiteindelijk toegaf.

Pragmatisch Hamas

Het was niet het enige teken dat Hamas een pragmatische aanpak kiest en zich welwillend opstelt ten opzichte van de eisen van de PA en de internationale gemeenschap. Hamas stelde dat het de gewapende strijd tegen Israël enkel zou voortzetten in samenwerking met de PA en dat het zich zou houden aan internationale akkoorden die de PA heeft afgesloten.

Hamas kan zich zelfs vinden in een Palestijnse staat langs de grenzen van 1967, zoals de PA en de internationale gemeenschap vragen. Of Hamas daarmee het bestaansrecht van Israël erkent, blijft een heet hangijzer. “We zouden bereid zijn een wapenstilstand voor veertig jaar te tekenen, en het dan aan de volgende generatie over te laten om te bepalen wat de volgende stap moet zijn”, zegt Ahmed Youssef, adviseur van Hamas-topman Ismail Haniyeh.

Maar met de welwillende houding van Hamas zijn lang niet alle obstakels van de baan. Zo is er grote onenigheid over wie die nieuwe regering zal gaan leiden. De nieuwe minister mag niet uit Fatah of Hamas komen, maar de twee kibbelen of de regeringsleider uit de Gazastrook of de Westelijke Jordaanoever moet komen.

Salaam Fayyad

Hamas en Fatah zijn het er wel over eens dat de huidige eerste minister Salaam Fayyad moet vertrekken. Dat kan problemen geven bij de westerse donoren, omdat die een nauwe samenwerking met Fayyad hebben ontwikkeld.

In het Amerikaanse Congres wordt nu al wetgeving voorbereid die de Amerikaanse steun aan de nieuwe regering wil stopzetten als Hamas bij de nieuwe regering betrokken wordt. De Europese Unie loopt minder hard van stapel en zegt dat ze de tekst van het nieuwe regeringakkoord eerst grondig wil onderzoeken.

Als de buitenlandse steun aan de PA stopt, dan kan die autoriteit helemaal verbrokkelen. Daardoor dreigen 170.000 Palestijnen zonder werk te raken, en dat scenario leidt mogelijk tot een nieuwe Palestijnse opstand.

Het akkoord voorziet ook in de vrijlating van elkaars gevangenen, maar Hamas liet onlangs nog weten dat vier Hamasactivisten werden opgepakt bij Nabloes door ordediensten van de PA. De vrijlating van Hamasgevangenen op de Westelijke Jordaanoever kan ook tot een crisis met Israël leiden.

De Israëlische eerste minister Benjamin Netanyahu heeft al gewaarschuwd dat de PA moet kiezen tussen vrede met Israël of vrede met Hamas. Hij probeert de internationale gemeenschap ervan te overtuigen dat de nieuwe eenheidsregering een bedreiging vormt voor Israël.

Opportuniteit voor Israël

Volgens de Israëlische krant Haaretz is het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken het daar echter niet helemaal mee eens. Een intern document noemt de coalitie tussen Hamas en Fatah zelfs een “strategische opportuniteit”.

“De Palestijnse beslissing is niet alleen een bedreiging voor onze veiligheid, maar ook een strategische opportuniteit om echte verandering te creëren in de Palestijnse context”, zegt het rapport. “Dergelijke veranderingen kunnen op lange termijn in het belang van Israël zijn.”

Ook de voormalige Amerikaanse president Jimmy Carter ziet mogelijkheden in het akkoord. “Als de Verenigde Staten en de internationale gemeenschap deze inspanning steunen, kan het leiden tot Palestijnse democratie en de basis voor een eengemaakte Palestijnse staat in de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook”, zegt hij. “Een staat die vrede kan sluiten met Israël. Maar als de nieuwe regering ondermijnd wordt, kan de situatie opnieuw verslechten, met een nieuwe ronde van geweld tegen Israël tot gevolg.”