West-Afrika beschermt laatste zeekoeien

Onderzoekers spreken wel eens van het “vergeten dier”, hoewel de zeekoe naar schatting al 45 miljoen jaar op aarde verblijft. Maar hoe lang nog? Volgens de VN dreigen de Amazonelamantijn, de West-Afrikaanse en de Indische lamantijn, de belangrijkste zeekoesoorten, uit te sterven. Over de exacte aantallen is weinig bekend, maar vooral de West-Afrikaanse lamantijnen zouden het hard te verduren hebben.

Al tien jaar lang volgt wetenschapster Lucy Keith-Diagne van de EcoHealth Alliance deze dieren. “In Afrika is het de minst bestudeerde soort in de categorie grote dieren, deels omdat ze zo mysterieus zijn. Ze leven in donker water op zeer afgelegen plaatsen. Helaas zien de meeste mensen hen alleen als ze dood zijn of in de kookpot zitten.”

De milieuorganisatie Oceanium is actief in Dakar om lamantijnen te beschermen in de rivier Senegal, in rivierdelta’s en in mangroven. Directeur El Ali Haida werkt op het terrein met gemeenschappen van thioubalo, mensen die aan het water leven. “Voor hen is de lamantijn een zeer mystiek dier. In de dorpen van Casamance hangen de jagers talismans om en voeren ze een ritueel uit alvorens ze zelfs maar durven te jagen op zeekoeien.”

Beschermd in Senegal

De jacht op lamantijnen is een lucratieve zaak. “Aan een zeekoe kan tussen 400 en 500 kilogram vlee zitten”, zegt Haida. “Op de markt van Senegal krijg je 1,50 euro per kilo, veel geld dus.”

In Senegal, net als in andere West-Afrikaanse landen waar lamantijnen voorkomen, is de soort beschermd. Door een gebrek aan controle en onwetendheid bij de bevolking blijft hun aantal dalen.

Momar Sow van de ngo Wetlands is verantwoordelijk voor een project dat lamantijnen beschermt in zes West-Afrikaanse landen. Hij weet uit ervaring dat de bewustwording rond het uitsterven van lamantijnen verschilt van land tot land. “Gelukkig heeft men hier in Senegal, maar ook in Gambia en Guinee, traditioneel respect voor de soort.”

“Heel uitzonderlijk vind je jonge jagers, maar de meeste zijn oud. In veel gevallen is de traditie niet aangeleerd aan jongens. Het is een goede zaak voor ons als ze niet weten hoe ze lamantijnen kunnen doden.”

Gedood als gewone koeien

Volgens Sow is Sierra Leone de plek voor lamantijnenjacht. Het verbaast hem dat je enkel in dit land mensen aantreft die lamantijnen doden alsof het gewone koeien zijn. “De dieren komen hier tot op de rijstvelden om te eten.”

“In sommige landen is er veel ontzag voor de lamantijn, terwijl de mensen er in andere landen niet om geven. Je hebt er bijvoorbeeld vluchtelingen, voor wie de lamantijn gewoon een stuk vlees is.”

Het werk van organisaties als Wetlands en Oceanium heeft geholpen om te sensibiliseren over dit anders “vergeten dier”. Oceanium heeft 22 lamantijnen helpen redden in Senegal en zet samen met de lokale bevolking ecologische projecten op voor toeristen die lamantijnen in het wild willen zien. “Dat is de beste oplossing in een land waar mensen meer inzitten met wat de pot schaft dan met de bescherming van zeldzame dieren “, besluit Haida.