Vrouwen bepalen of Chileense president das zal dragen

Michelle Bachelet zegt dat ze een ander soort leiderschap biedt, met de gevoeligheid die komt door de dingen vanuit een andere hoek te bekijken. De socialistische kinderarts en voormalig minister van Gzondheid en Defensie in de ontslagnemende regering van de socialistische president Ricardo Lagos doet in televisiespotjes een oproep naar diegenen die niet voor haar stemden tijdens de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Ze stelt dat alle vrouwen, van welke sociale klasse dan ook, gewoon zijn dubbel zoveel moeite te doen.

Haar rivaal, de conservatieve zakenman Sebastián Piñera die de steun heeft van de aanhangers van de voormalige dictator Augusto Pinochet (1973-1990), beschuldigt haar ervan dat ze het slachtoffer speelt omdat ze een vrouw is. Volgens hem heeft Bachelet niet wat nodig is om een land te besturen. Zijn campagnespotjes tonen onder meer een arme arbeidersvrouw die zegt dat Bachelet ons niet beter zal begrijpen gewoon omdat ze een vrouw is.

Tijdens de eerste stemronde op 11 december brachten 6,9 miljoen Chilenen hun stem uit. Bachelet kwam als eerste uit de bus, met bijna 46 procent van de stemmen. Piñera veroverde meer dan 25 procent van de stemmen en haalde daarmee de tweede en beslissende ronde. Joaquín Lavín, de conservatieve oud-burgemeester die met 23 procent de derde plaats haalde, kondigde prompt aan dat hij Piñera steunt in de tweede ronde.

Bachelet haalde net geen 47 procent van de vrouwenstemmen en ruim 44 procent van de mannenstemmen. Samen haalden Piñera en Lavín net geen 49 procent van de vrouwenstemmen. Maar Lavíns stemmen gaan niet automatisch doorschuiven naar Piñera. Bachelet zelf heeft intussen de steun van de Communistische Partij, de grootste van de partijen aan de linkerzijde van het politieke spectrum waarvan de presidentskandidaat op 11 december 5,4 procent van de stemmen kreeg, en 4 procent van de vrouwenstemmen.

De genderstem heeft al gespeeld tijdens de eerste stemronde, zegt de Chileense socioloog en expert in opiniepeilingen Guillermo Cumsille. Hij gelooft dat de op vrouwen gerichte campagne van Bachelet dat effect tijdens de tweede ronde nog kan versterken, vooral bij de vrouwen uit de magere inkomensklassen die de eerste keer voor Lavín stemden.

Maar het is een mythe dat Piñera de vrouwelijke stemmers niet voor zich kan winnen, zegt Lily Pérez van Piñera’s Nationale Vernieuwingspartij. Zij schreef Piñera’s voorstel om Chileense huisvrouwen een pensioen te geven, en zegt dat hij empathie heeft getoond voor vrouwenzaken als veiligheid op straat, misdaad, gezondheid en opleiding. Bovendien rekent ze erop dat Bachelet weliswaar een voordeel heeft bij vrouwen omdat ze zelf een vrouw is, maar dat er ook veel onafhankelijke vrouwen zijn die niet alleen op basis van gender stemmen.

Dat voorstel voor huisvrouwenpensioen is een demagogische zet die geen rekening houdt met de bestaande bijstandsuitkeringen, de beperkingen van de huidige salarissen en de vereiste openbare investeringen die nodig zouden zijn om het uit te voeren, reageert de feministische onderzoekster Alejandra Valdés. Zij vindt Piñera’s kijk op vrouwen uiterst traditioneel: hij heeft het alleen over families met een vader, een moeder en kinderen, en negeert vrouwen die alleen aan het hoofd van een gezin staan.

Ook Valdés gelooft dat meer vrouwen zullen stemmen voor Bachelet, die volgens haar door het glazen plafond voor vrouwen aan het breken is.

María Elena Acuña, antropologe en vice-directeur van het Genderprogramma van de Universiteit van Chili, gelooft dan weer dat deze tweede stemronde niet in de eerste plaats draait om het winnen van de vrouwenstemmen, maar juist die van de mannen boven de vijftig. In de volgens haar seksistische Chileense maatschappij is Piñera op zoek naar de stemmen van mannen die nooit van hun leven voor een vrouw zouden stemmen.

Ze wijst er bovendien op dat mannelijk chauvinisme in Chili een soort ideologie is waarvan iedereen is doordrongen, ook vrouwen. Samen met de campagne van Piñera gericht op vrouwen uit de lagere inkomensklassen, maakt dat het moeilijker om vrouwen te mobiliseren om democratischer te stemmen. Volgens Acuña hebben de Chileense vrouwen wel een symbolische stap vooruit gezet dankzij een presidentskandidate die toont dat we geen mannen moeten worden om deel te nemen aan de politiek. (ADR)