"VN moeten ingrijpen bij Cambodja-tribunaal"

Blunk gaf als reden voor zijn vertrek dat de Cambodjaanse regering zich te veel bemoeit met het proces.

Critici zeggen dat het vertrek van de Duitser duidelijk maakt dat er stappen gezet moeten worden om de integriteit van het tribunaal te garanderen. “We moeten hier niet eenvoudig aan voorbijgaan”, zegt James Goldston, directeur van het Open Society Justice Initiative (OSJI) in New York.

Goldston en andere critici willen dat de VN garanties krijgen van hoge Cambodjaanse functionarissen dat ze volledig zullen meewerken aan de vier zaken die momenteel door het tribunaal onderzocht worden. “Als die garanties er niet komen, moeten de Verenigde Naties hun betrokkenheid bij het tribunaal heroverwegen.”

Geen nieuwe zaken

Blunk was sinds december vorig jaar verbonden aan het tribunaal. Dit jaar werd hij doelwit van kritiek toen hij samen met de Cambodjaanse rechter You Bunleng bekendmaakte dat het onderzoek in ‘Case 003’ was afgesloten, zonder dat ze gesproken hadden met een van de twee voormalige Rode Khmer-commandanten die verdacht waren in de zaak.

Critici beschuldigden de rechters van incompetentie en zwichten voor politieke druk van de Cambodjaanse regering. De Cambodjaanse premier Hun Sen heeft gewaarschuwd dat het land weer kan afglijden naar een burgeroorlog, als het tribunaal nieuwe aanklachten gaat onderzoeken. Vorig jaar zei hij tegen VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, dat het bij de vervolging van de huidige vier Rode Khmer-leiders moet blijven.

Corruptie

Blunk houdt vol niet beïnvloed te zijn door dergelijke uitspraken, maar hij zei bij zijn vertrek dat zijn “vermogen om de druk van de regering te weerstaan” en zijn “werk onafhankelijk uit te voeren” altijd in twijfel getrokken kunnen worden. “Daarmee zou ook de integriteit van het hele proces in de toekomst in twijfel getrokken kunnen worden.”

Clair Duffy, die voor het OSJI de procesgang in Phnom Penh volgt, zegt dat de Verenigde Naties actie moeten ondernemen tegen de politieke bemoeienis met de processen. “Ze kunnen niet gewoon een nieuwe rechter benoemen en verwachten dat die persoon opeens de macht heeft de wreedheden te onderzoeken zonder Cambodjaanse medewerking. De VN moeten van Cambodja eisen dat het tribunaal onafhankelijk kan functioneren.”

De reactie van de VN op het vertrek van Blunk stelt de critici niet gerust. Een woordvoerder van secretaris-generaal Ban Ki-moon verklaarde deze week tegenover journalisten dat vervanging van Blunk prioriteit heeft.

Rond het tribunaal en het bureau waar Blunk werkte, hangt een geur van corruptie, zegt Youk Chhang, directeur van het Documentatiecentrum van Cambodja, dat duizenden documenten leverde die als bewijsmateriaal gebruikt worden in de rechtszaken. 

Hij wil een onderzoek naar het bureau van de onderzoeksrechters. “Het publiek heeft er zo langzamerhand geen vertrouwen meer in”, zegt Chhang. “Zonder fatsoenlijk onderzoek, ondermijnen de VN de publieke steun. Onderzoek is noodzakelijk uit respect voor degenen die omkwamen en die de Rode Khmer overleefden. De VN moeten dit direct oppakken.”

Trage voortgang

De publiciteit komt voor het tribunaal op een slecht moment. Het ligt al onder vuur wegens de trage voortgang in de belangrijkste zaak, de vervolging van vier voormalige hoge Khmer-leiders: hoofdideoloog Nuon Chea, staatshoofd Khieu Samphan, minister van Buitenlandse Zaken Ieng Sary en de minister van Sociale Zaken, Ieng Thirith. Als gevolg van juridische touwtrekkerij vordert de zaak zo langzaam, dat waarnemers zich afvragen of de bejaarde verdachten lang genoeg zullen leven om hun vonnis te horen.