Vijf voor twaalf voor bossen van Sulawesi

Sulawesi heeft zijn wel heel bijzondere mix van flora en fauna te danken aan het feit dat het 15 miljoen jaar geleden ontstond uit een botsing van een Australische met een Aziatische aardplaat. Dieren en planten van beide continenten vermengden zich en dat zorgde voor vreemde schepsels als de anoa, een buffel die niet groter is dan een geit, en de marsupia, een buideldier waarvan het wijfje twee vagina’s heeft. De makaken, reptielen en vogels op Sulawesi tref je nergens anders ter wereld aan.

In de provincie Gorontalo - ongeveer een derde van de oppervlakte van Nederland of België – waken drie boswachters over deze natuurlijke rijkdom. Die wordt geconserveerd in vijf reservaten en één nationaal park, Bogani Nani Watabone, samen goed voor 90.000 hectaren natuurschoon. Er worden al jaren volop bomen gekapt en huizen gebouwd aan de rand van de slecht afgebakende reservaten. Het dichte oerwoud van Sulawesi is op veel plaatsen uitgedund tot een zielig bos als gevolg van overdreven houtkap door houtbedrijven, vaak met steun van militairen die steekpenningen opstrijken.

De reservaten van Banua, Tanjung Payung, Tanggaleh, Pulomas Popaya Raya en Nantu zijn niet werkelijk het exclusieve domein van dieren en planten. Kolonisten bouwen er in alle rust boerderijen en leggen er ongestoord akkers aan. Als er niet dringend meer boswachters bijkomen is het gewoon een kwestie van tijd voor al die unieke rijkdom in Sulawesi verloren gaat, zegt Arie Budiman, een onderzoeker aan het Indonesisch Instituut voor de Wetenschap.

In het reservaat van Nantu hebben twee ngo’s - het Britse Darwin Initiative en de lokale International Adudu Nantu Stichting - het beheer nu in handen genomen. Nantu is het belangrijkste leefgebied van de babi rusa en de anoa. Als Nantu naar de verdoemenis gaat, dan verliest niet alleen Indonesië maar de hele wereld een kostbaar erfgoed, zegt de Britse wetenschapper Lynn Clayton, de voorzitter van het Darwin Initiative. De ngo betaalt een vierkoppig lokale militaire eenheid om op te treden tegen de houtkap.

Al sinds 1999 is er geen overheidsambtenaar meer gesignaleerd in het reservaat. We hebben daar geen mensen, erkent Syamsuddin Lanu van de Conservatiedienst van Sulawesi, de provinciale dienst voor milieubeheer. Wij hebben slechts vijf mensen in dienst voor de hele provincie: drie boswachters en twee administratieve krachten.

Ook in andere delen van Indonesië voeren buitenlandse ngo’s de taken van de overheid uit. In het Tanjung Puting National Park in centraal Kalimantan probeert de Amerikaanse Orangutan Foundation de bossen te beschermen. Maar ze zijn niet opgewassen tegen hun taak. Sommige Indonesische milieugroepen eisen nu dat het beheer over de bossen in Sulawesi in handen wordt gegeven van privé-bedrijven, omdat de overheid gewoon geen geld heeft om de naleving van de milieuwetten af te dwingen. Ani Kartika Sari, een internationale consultant voor biodiversiteit aan de Lincoln University in Nieuw-Zeeland, vindt het geen goede oplossing, al is het een betere optie dan een regering die afwezig is, zegt hij.

Voor de lokale bevolking lijkt het voortbestaan van de babi rusa geen zorg. Ik verbouw wel koffie en rijst, maar daar kan ik geen heel jaar van leven. Soms heb ik geld nodig voor mijn gezin, en dan ga ik het bos in om bomen te kappen of op babi rusa te jagen, zegt Kadua Lakea, een man uit Sari Tani, een dorp aan de rand van het Nantu reservaat. Het is gewoon de snelste manier om hier aan geld te komen. (MM/PD)