Verdeelde meningen over Braziliaanse recordoogst

Twee jaar geleden oogstten de Braziliaanse boeren ruim 144 miljoen ton soja, maïs en andere graangewassen en oliehoudende zaden. Volgens het Braziliaanse Instituut voor Geografie en Statistiek komt daar dit jaar nog eens een miljoen ton bovenop. De Conab, een overheidsinstelling die aanleunt bij het ministerie van Landbouw, blijft met een schatting van bijna 144 miljoen ton een beetje voorzichtiger.
Voor de twee instellingen bewijzen de goede vooruitzichten de “robuustheid van de Braziliaanse landbouw”, zegt Fernando Ribeiro, een econoom van de Stichting Onderzoekscentrum Buitenlandse Handel (Funcex). 2009 was tenslotte een crisisjaar, en de effecten daarvan zijn nog niet helemaal uitgewerkt. Maar de Braziliaanse landbouw kon profiteren van gunstige regenval, de prijzen van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en diesel daalden, de overheid verleende meer landbouwkredieten en de internationale prijs van soja trok aan.

Exportmachine

Voor João Pedro Stédile, een van de leiders van de machtige Landlozenbeweging MST, is er geen reden tot juichen. Volgens hem is de Braziliaanse landbouw gewoon een exportmachine geworden. Tachtig procent van de landbouwproductie bestaat uit levensmiddelen die vooral voor de uitvoer worden geteeld: maïs, soja, koffie en suikerriet. Brazilië voert vooral onbewerkte landbouwproducten uit en laat de inkomsten en arbeidsplaatsen schieten die de verwerking van de oogst kunnen opleveren.
“Alleen een handvol grootgrondbezitters en de transnationale bedrijven die de export domineren, kunnen tevreden zijn”, oordeelt Stédile. Brazilië heeft 300 miljoen hectare landbouwgrond, maar een derde daarvan is in handen van amper 15.000 grootgrondbezitters.
Braziliaanse experts zijn het ook nog niet eens over de effecten van recordoogsten op het milieu. Brazilië produceert onder meer veel biobrandstoffen, en dat is waarschijnlijk goed voor het klimaat. Door technologische vernieuwingen oogsten Braziliaanse boeren ook meer maïs per hectare. Op die manier neemt de druk op natuurgebieden af waar boeren op zoek gaan naar nieuwe akkers. Toch blijft de ontbossing als gevolg van de oprukkende landbouw voorlopig groot. De steeds intensievere landbouw veroorzaakt ook meer erosie. Boeren zetten ook almaar meer giftige bestrijdingsmiddelen en kunstmest in. Volgens Stédile is die hoeveelheid intussen al opgelopen tot 700 miljoen liter per jaar. Brazilië is daarmee wereldleider in het gebruik van die “landbouwgiften”.