Topadviseur Obama staat dicht bij neoconservatieven

Dennis Ross staat bekend als gematigd en geniet respect bij Democraten en Republikeinen. De voormalige Sovjetspecialist vertelt vrienden en buitenlandse gezagsdragers dat hij rekent op een hoge functie in de regering van Obama als die verkozen wordt. Hij zou minstens verantwoordelijk willen worden voor het Amerikaanse beleid tegenover Iran, of zelfs voor het hele Midden-Oosten. Veel waarnemers gaan ervan uit dat hij een goede kans maakt.
Maar Ross is omstreden. “Als Obama voor iets nieuws wil staan dat kans op slagen maakt, dan zal hij niet alleen een andere koers moeten inslaan dan Bush maar ook afstand moeten nemen van Clinton”, verklaarde een medewerker van de voormalige president eerder dit jaar in het weekblad Time. Ross schaarde zich in 2002 achter de oproepen van het neoconservatieve Project for the New American Century om Irak binnen te vallen  en verleende advies aan het Washington Institute for Near East Policy (WINEP), een pro-Israëlische denktank.

Vooringenomen

Ook de resultaten die Ross boekte als Midden-Oostengezant zijn niet overtuigend. Hij droeg bij tot de verdragen die Israël met enkele van zijn buurlanden sloot, maar slaagde er niet in de vrede tussen Israëli’s en Palestijnen dichterbij te brengen. Dat zou met de vooringenomenheid van Ross te maken kunnen hebben. Ross legde altijd sterk de nadruk op de onbuigzaamheid van de Palestijnen en vooral van Jasser Arafat als de oorzaak van de mislukking. Andere onderhandelaars leggen de schuld ook bij Ross. “We hadden altijd de indruk dat Dennis (Ross) begon van wat de Israëli’s wilden en dat dan probeerde te verkopen aan de Arabieren”, zegt een Arabische onderhandelaar in “Negotiating Arab-Israeli Peace”, een boek van Daniel Kurtzer (een andere adviseur van Obama) en Scott Lasensky. “Hij werd nooit bekeken als een eerlijke bemiddelaar”. Ook medewerkers van Clinton deelden die mening.
Ross zette zijn eerste stappen in het beleidswerk op hoog niveau in het ministerie van Defensie, onder leiding van de notoire havik en latere Wereldbankvoorzitter Paul Wolfowitz. Jimmy Carter was toen president van de VS. Wolfowitz vroeg Ross mee te werken aan een studie over de gevaren die de Amerikaanse belangen in de Perzische Golf bedreigden. Volgens de studie uit 1979 kon de toegang tot de olievoorraden in de regio afgesneden worden door de Sovjet-Unie, maar ook door Irak. De Amerikaanss onderzoeker James Mann noemde de studie in zijn in 2004 verschenen boek “Rise of the Vulcans” het “eerste uitvoerige onderzoek door het Pentagon naar de noodzaak om de Perzische Golf te verdedigen”. Volgens Mann zette het werk mee de bakens uit voor de verandering van het Amerikaanse beleid in de regio.

Neoconservatief netwerk

Toen Wolfowitz na de verkiezing van Ronald Reagan naar het ministerie van Buitenlandse Zaken verhuisde, nam hij Ross met zich mee. De medewerkers van Wolfowitz gingen volgens Mann de komende twee decennia de kern vormen “van een nieuw neoconservatief netwerk binnen Buitenlandse Zaken.” Andere bekende namen in dat team waren I. Lewis Libby, die veel later in ongenade viel als rechterhand van vicepresident Dick Cheney, Zalmay Khalilzad, die het na de invasie in Irak tot ambassadeur in dat land schopte, en Francis Fukuyama, de theoreticus die bekendheid verwierf met zijn stellingen over “het einde van de geschiedenis” en zich na de invasie van Irak tegen de rest van de groep keerde.
De nauwe banden tussen Ross en de neoconservatieven werden nog sterker na de aanslagen van 11 september 2001, en net als bij andere leden van die strekking is Irak al lang niet meer zijn grootste bekommernis. Samen met leden van neoconservatieve groepen als het American Enterprise Institute (AEI) werkte Ross dit jaar verscheidene voorstellen uit om Iran hard aan te pakken.
Ross maakte onder meer deel uit van de Presidentiële Taakgroep over de Toekomstige Relaties tussen de VS en Israël van het WINEP, de pro-Israëlische denktank. Die publiceerde in juni een rapport over de versterking van het partnerschap tussen beide landen in het licht van de nucleaire plannen van Iran. Dat rapport werd mee ondertekend door een reeks voormalige Democratische en Republikeinse beleidsmakers, en ook door bekende neoconservatieven als voormalige CIA-directeur James Woolsey en Vin Weber, de medestichter van de rechtse pressiegroep Empower America. Verscheidene andere adviseurs van Obama als Anthony Lake, Susan Rice en and Richard Clarke zetten ook hun naam onder het rapport.

Als Obama voor iets nieuws wil staan dat kans op slagen maakt, dan zal hij niet alleen een andere koers moeten inslaan dan Bush maar ook afstand moeten nemen van Clinton.

Afschrikking volstaat niet

Ross werkte dit jaar ook mee aan een rapport over het Amerikaanse antwoord op het Iraanse kernprogramma dat gepubliceerd werd door een studiegroep van het Bipartisan Policy Centre, een denktank van voormalige Amerikaanse volksvertegenwoordigers uit de twee grote partijen. De hoofdauteur van het rapport is Michael Rubin van het American Enterprise Institute, een uitgesproken voorstander van Amerikaanse militaire interventies in het Midden-Oosten. Heel wat andere leden van de studiegroep kwamen ook uit de neoconservatieve hoek.
Volgens het rapport werkt Iran nog altijd aan de ontwikkeling van kernwapens en vormt het land dus een bedreiging “voor de veiligheid van de VS en van de wereld, voor de regionale stabiliteit en voor het nonproliferatieregime.” Die inschatting gaat in tegen de National Intelligence Estimate van de CIA uit November 2007, waarin gesteld wordt dat Iran zijn kernwapenprogramma heeft stilgelegd.
Net als de studie van het WINEP concludeert dit rapport dat afschrikking niet werkt bij Iran als gevolg van de “extremistische ideologie van de Islamitische Republiek.” De auteurs vinden daarom dat de VS meer troepen naar de Golfregio moeten sturen, druk moeten uitoefenen op Rusland om zijn militaire bijstand aan Iran stop te zetten en bereid moeten zijn om steeds hardere acties te ondernemen tegen Iran als gesprekken over de Iraanse verrijking van uranium geen resultaat opleveren.
Volgens IPS-correspondent Jim Lobe, een expert inzake de neoconservatieve invloed op het Amerikaanse beleid, komt het rapport neer op een “routekaart naar de oorlog”. “Als Teheran niet bereid blijkt te verzaken aan de verrijking van uranium op zijn eigen grondgebied, wordt oorlog onvermijdelijk.”