Somalië in grote onzekerheid

Amerikaanse functionarissen toonden zich euforisch over het gemak waarmee Ethiopië en de Somalische Federale Overgangsregering (TFG) de milities van de Unie van Islamitische Rechtbanken (ICU) wisten te verdrijven. Maar er blijft scepsis over de het herstel van de orde in het land. Veel hangt volgens regionale kenners af van de vraag of de TFG in staat is vergaande concessies te doen aan de ICU, waardoor gematigde ICU-stemmen een rol zouden krijgen in de regering.

Zonder vooruitgang op dat gebied, stellen ze, zullen Afrikaanse landen erg terughoudend zijn om militairen te leveren voor een eventuele internationale vredesmacht in het land. Die missie zou de Ethiopische troepen kunnen vervangen die nu nog in het land zijn.

De Ethiopische president Meles Zenawi zou zijn troepen graag willen terugtrekken omdat hun aanwezigheid de al bestaande anti-Ethiopische sentimenten kan versterken. Die sentimenten richten zich ook tegen de door Ethiopië gesteunde overgangsregering van Somalië.

Tegelijkertijd bestaat er nog onduidelijkheid over de vraag of de islamitische milities, die in de eerste dagen van de strijd zware verliezen leden, daadwerkelijk verslagen zijn. “Ik verwacht niet dat de Ethiopiërs op korte termijn zullen vertrekken, omdat de islamisten dan het roer weer zullen overnemen”, zegt Ted Dagne van de Congressional Research Service, kenner van de situatie in de Hoorn van Afrika. “Het lijkt alsof de islamisten verslagen zijn, maar in werkelijkheid zijn ze ondergronds gegaan.”

De ICU trok vorige zomer internationaal aandacht toen milities de door de Verenigde Staten gesteunde coalitie van Somalische krijgsheren uit de hoofdstad Mogadishu verjoeg. Washington beschuldigde de Rechtbanken van het verbergen van drie terrorismeverdachten die betrokken zouden zijn bij de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam in 1998.

In de daaropvolgende maanden verstevigden de islamitische milities hun positie ook elders in het land. Ze verworven sympathie onder de bevolking omdat ze zorgden voor een zeker herstel van de rust en orde in de steden. Somalië is sinds 1991 al toneel van conflicten tussen krijgsheren.

Terwijl de milities steeds sterker werden, stuurde Meles Zenawi 8.000 Ethiopische militairen naar Baidoa om de Somalische overgangsregering in het zadel te houden. Ethiopië beschuldigt de ICU van steun aan Somalische rebellen in Ethiopië.

De regering-Bush maakt geen geheim van haar steun aan Ethiopië. Het Ethiopische leger, misschien wel de best uitgeruste in Afrika bezuiden de Sahara, krijgt aanzienlijke financiële steun uit de VS. Ook helpen de VS bij training van Ethiopische troepen.

De VS stationeerden vorige week marineschepen bij de zuidelijke kust van Somalië, vlakbij de grens met Kenia, waar sommige radicale elementen uit de milities zich zouden hebben teruggetrokken. De Amerikaanse aanwezigheid moet kennelijk voorkomen dat zij via de zee ontsnappen.

Hoewel de VS tevreden zijn over het verloop van de acties tot nu toe, blijft er onzekerheid over de toekomst. Het is nog maar de vraag of er een internationale missie in Ethiopië kan worden gestationeerd voordat Meles zijn Ethiopische troepen terug moet trekken.

Washington spande zich de afgelopen week in om Uganda, dat eerder duizend militairen leverde voor een vredesmissie, over te halen troepen in Somalië te stationeren. De Ugandese president Yoweri Museveni zou door Ethiopië en de VS onder grote druk zijn gezet, melden diplomatieke bronnen.

Analisten verwachten echter dat Museveni, wiens troepen niet optimaal zijn getraind, niet zullen meedoen zonder steun van andere Afrikaanse landen. “Er gaan geruchten dat Nigeria en Sudan ook bereid zijn troepen te sturen”, zegt David Shinn, voormalige ambassadeur in Ethiopië en nu docent aan de John Hopkins School for Advanced International Studies. Hij wijst ook op de beperkingen van de Ethiopische troepen. “Ethiopië kan niet veel langer dan een paar weken in Mogadishu en diep in Somalië blijven.”