Slachtoffers seksueel geweld in RDC gesterkt door strengere wet

Een ongewone scène speelt zich af in het kantoor van de lokale bestuurder in Sekebanza, op 82 kilometer van Matadi in de provincie Neder-Congo. Twee vrouwen, waarvan één hoogzwanger, barsten in tranen uit. Samen met hun echtgenoten en familieleden komen ze hun beklag doen over verkrachting door politieagenten: “We weten zelfs niet of we aids hebben opgelopen.”
Enkele dagen eerder hadden politiemannen de deur ingebeukt, de echtgenoten vastgebonden en de vrouwen verkracht. Nadien staken ze de kleren van de vrouwen in brand en gingen ze met geld aan de haal. De agenten zijn in maart naar Neder-Congo gestuurd na klachten over een opstand door de beweging Bundu dia Kongo. De leden van deze politiek-religieuze organisatie streven naar het herstel van het oude koninkrijk van Kongo en klagen het “sociale onrecht” tegenover de lokale bevolking aan.
Het aantal verkrachtingen in Congo is in de voorbije jaren onrustwekkend gestegen. Mensenrechtenorganisaties schatten het aantal in de eerste drie maanden van 2008 op 18.000. De daders blijven meestal ongestraft, maar daar begint stilaan verandering in te komen. Volgens een ngo-koepel die zich inzet tegen seksueel geweld hebben de rechtbanken in Matadi dit jaar 110 klachten behandeld, tegenover slechts een tiental het jaar ervoor.

Ngo’s vulgariseren wettekst

De ngo’s doen hun uiterste best om de bevolking uit te leggen dat de wet uit 2006 de mogelijkheid biedt om de daders streng te straffen. In geval van verkrachting moet er zo snel mogelijk een onderzoek komen en moeten de daders altijd worden opgepakt, zonder groen licht af te wachten van de gerechtelijke hiërarchie.
De wet verbiedt ook de mogelijkheid om de zaak te regelen met een minnelijke schikking tussen dader en slachtoffer. De daders riskeren vijf tot twintig jaar celstraf, en de straf wordt verdubbeld als de verkrachting plaatsvond in het openbaar of onder bedreiging van een wapen, zoals dat vaak het geval is in de conflictgebieden in het oosten van Congo.
Niet alleen verkrachting wordt bestraft, maar ook exhibitionisme, ongewenste intimiteiten, dwanghuwelijken en –zwangerschappen. Wie geslachtsverkeer heeft met een meisje jonger dan achttien riskeert 6 maanden tot vijf jaar cel. Slachtoffers hebben voortaan recht op psychologische en medische bijstand.

Gratis nummer

Sinds 5 april bestaan er in de hoofdstad Kinshasa ook twee gratis nummers waar mensen seksueel geweld kunnen signaleren of zich informeren over de procedure om iemand aan te klagen. Het gaat om een initiatief van de Congolese regering en het VN-bevolkingsfonds UNFPA.
De strengere straffen lijken de mannen tot meer voorzichtigheid te bewegen. “Voor ik met een meisje naar bed ga, vraag ik tegenwoordig systematisch hoe oud ze is”, zegt A.M. uit Kisantu, op 245 kilometer van Matadi. Sommige lokale politici willen van een grotere terughoudendheid een thema maken bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen.
De wet van 1 augustus 2006 zegt expliciet dat de straffen even streng moeten zijn voor daders met een hoge rang in het leger of een functie in de politiek. In de praktijk blijkt dat niet zo te zijn. In Matadi worden vaak zakenlui, militairen of politici genoemd in zedenzaken, zonder dat ze door het gerecht worden lastiggevallen.
“Zolang alleen de zwakken gestraft worden, zal het seksueel geweld blijven toenemen”, meent Ghislaine Kamalandua, journaliste bij de nationale radio- en televisieomroep in Neder-Congo.
Infosud/Vertaling IPS