Schoonmaakwoede

Ook UZ Leuven verwende de schoonmaakploegen met een ontbijtbuffet. De vakbonden gingen fundamenteler te werk en voerden actie voor een betere behandeling van de 200.000 werknemers die in de schoonmaak actief zijn, en dat in de meest uiteenlopende statuten. Als sociaal overleg niets zal opleveren, willen ze later op het jaar hardere actie voeren.
Schoonmaakpersoneel kan vandaag inderdaad op weinig waardering rekenen. Schoonmaken wordt onderschat. Het is zwaar werk dat in moeilijke en ondankbare omstandigheden moet worden verricht. Met de ‘dag van de schoonmaak’ vragen de vakbonden niet alleen respect, maar ook aandacht voor de werkomstandigheden. Ze voerden actie voor hogere lonen, betere werkroosters, veiliger werk en meer opleidingskansen.

200.000 schoonmakers

In de België werken 200.000 mensen in de schoonmaak. Bij de 2.000 private schoonmaakbedrijven werken 50.000 mensen. 60% van hen zijn vrouwen, 60% van buitenlandse origine en 70% van hen heeft een deeltijds contract. Ze werken in moeilijke uurroosters. Het risico op arbeidsongevallen is het dubbele van het gemiddelde.
Ook het aantal beroepsziekten, vooral huidaandoeningen, ligt er hoger. De werknemers in de sector zijn slecht op de hoogte van hun rechten, en dat wordt uitgebuit door de werkgevers. In de booming sector van de dienstenchequebedrijven tellen we 2.500 bedrijven die 80.000 werknemers te werk stellen, bijna alle vrouwen. Knelpunt voor de mensen die via de interimkantoren werken, zijn de korte, tijdelijke contracten.
Ook in Nederland vroegen de schoonmakers respect. De acties waren er harder. In december 2009 kwam onder impuls van de vakbonden er het ‘schoonmakersparlement’ bijeen. Het parlement presenteerde een witboek, dat onmogelijke toestand in de schoonmaaksector beschrijft. Er is weinig respect voor het werk, schoonmakers worden slecht behandeld en de werkdruk loopt verder op. Wat volgde was de langste staking die Nederland kende sinds de visserstaking van 1933.
De staking was erg succesvol en mondde uit in een nieuwe CAO met betere loonsvoorwaarden. Schoonmakers in Nederland krijgen er in twee jaar 35 cent per uur bij, en degenen die de Nederlandse taal niet voldoende beheersen kunnen op taalles. Eén van de redenen voor dit succes was de brede steun bij politiek en publiek. Want de loonspanning in de schoonmaaksector is bijna pervers. Terwijl de toplui van vooral de opdrachtgevende bedrijven tonnen geld verdienen, vroegen de schoonmakers slechts enkele eurocenten opslag.
Dezelfde ongelijkheid doet zich voor in andere sectoren zoals veiligheid en catering. Eerder toonde New Economics Foundation (nef) in een studie aan dat maatschappelijk belangrijke jobs onderbetaald worden. Nochtans creëren ze veel maatschappelijke meerwaarde. Zo creëert voor elke euro die een poetshulp in een ziekenhuis verdient, die meer dan 10 euro aan maatschappelijke meerwaarde. Vuilnisophalers brengen de maatschappij 12 euro op voor elke euro aan loon dat ze ontvangen. Bankiers echter vernietigen 7 euro voor elke euro die ze creëren en fiscalisten vernietigen maar liefst 47 euro voor elke euro die ze opbrengen.
Hans Simons, voorzitter van de Nederlandse Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (OSB) stelt dan ook dat alle betrokkenen nu de discussie moeten durven aangaan over respect voor dit soort werk. Gezien de economische crisis en de toenemende krapte op de arbeidsmarkt, zal er een andere samenwerking tussen opdrachtgevers, werkgevers en vakbonden moeten komen. Vooral de omgang met allochtone en autochtone lager opgeleide en minder betaalde werknemers vraagt om een andere aanpak.
Volgens nef zou er een positieve en directe relatie moeten bestaan tussen het loon dat wordt uitbetaald en de waarde die een job genereert voor de maatschappij. Ongelijkheden, ook die in inzake loonsvoorwaarden, zitten echter ingebakken in de structuur van ons economisch model. Er is dus een fundamentele hervorming nodig van de loonstructuren om zo de maatschappelijke waarde van jobs beter te herkennen en erkennen, stelt nef. Oplossingen zijn onder meer het instellen van een “high pay” commissie , die kan nagaan wat de maximale nationale loonspanning zou moeten zijn. Via taksen kan de overheid zorgen voor prijzen die de sociale en ecologische waarde beter reflecteren. Een doorgedreven progressief belastingsysteem zorgt voor een betere herverdeling.
Een dagje aandacht en wat meer respect voor schoonmaakpersoneel is niet veel gevraagd. Hopelijk komt er meer, en slagen de Belgische vakbonden er in om de discussie over betere lonen voor werknemers aan de onderkant van de arbeidsmarkt uit te lokken.