Samenzweerders gered door de gong

Een groep samenzweerders probeerde op 18 mei 2000, net iets meer dan drie jaar geleden dus, de regering van Luis González Macchi omver te werpen - zonder succes. Achttien betrokkenen werden meteen voor de rechter gedaagd. Begin deze week oordeelde rechter Daniel Ferro echter dat de zaak werd opgedoekt. De termijn zoals voorzien in het nieuwe strafwetboek, is zopas verstreken. Een motie van de openbare aanklager die de driejaarregel als ongrondwettelijk aanmerkte, veegde Ferro van tafel.

Achttien geluksvogels werden meteen op vrije voeten gesteld. Vijf trawanten die nog op de vlucht zijn - waaronder ex-generaal en kopstuk Lino César Oviedo, die zich in Brazilië schuilhoudt - hebben duidelijk de verkeerde beslissing genomen. Door hun verstek geldt de driejaarregel niet en blijven zij vervolgbaar. Dan zijn er nog twee andere verdachten die noch op de vlucht, noch vrijgesproken zijn. Enkele bureaucratische bepalingen belemmeren hun vrijspraak, maar dat is een kwestie van dagen.

De Paraguayaanse goegemeente reageert geschokt. Dit is een monumentaal falen, een belediging aan het volk, zelfs als het enigszins verwacht kwam, zegt politiek analist Alfredo Boccia. Boccia vreest dat een andere ophefmakende zaak eenzelfde ontknoping zal kennen, waarna volgens de activist de schande totaal is. Boccia heeft het over de gebeurtenissen van maart 1999, toen aanhangers van de opstandige generaal Oviedo probeerden het senaatsgebouw te bezetten, na de moord op vice-president Argaña. Ze raakten daarbij in de clinch met studenten en boeren. De politie schoot met scherp, vier betogers stierven en honderd anderen raakten gewond. Toenmalig president en Oviedo-aanhanger Cubas Grau, die zich op dat moment in de senaat bevond en hoopte met behulp van de Oviedo-supporters aan zijn afzetting te ontkomen, vluchtte later naar Brazilië, waar Oviedo ook onderdak had gevonden. Hoe langer die zaak aansleept, hoe groter de kans dat de misdadigers nooit voor de rechter zullen raken, aldus Boccia.

De beslissing van rechter Daniel Ferro om de zaak over de couppoging van mei 2000 te annuleren, verbaast niet alleen mensenrechtenactivisten. Carlos Alberto Ovando, de commandant van de Paraguayaanse luchtmacht, voelt diepe treurnis dat het rechtssysteem in drie jaar niet kan bewijzen wat voor het Paraguayaanse volk zonneklaar is.

Een groep openbare aanklagers belegde deze week een vergadering in het justitiepaleis en protesteerde tegen de uitspraak van rechter Ferro. Tezelfdertijd beklemtoonden zij dat het de rechter is die autonoom beslist wanneer er zittingen worden gehouden. De boodschap was duidelijk: de aanklagers zijn niet verantwoordelijk voor de vertraging die leidde tot de nietig verklaring.

Maar volgens Horacio Galeano Perrone, jurist en decaan van de Pacific-Universiteit in Asunción, zijn de aanklagers ten minste medeverantwoordelijk voor de gang van zaken. In het nieuwe rechtssysteem is de rechter niet langer de aanklager. De aanklagers hebben nog niet de ervaring en de bekwaamheid om de gerechtelijke procedures uit voeren. Dat is wat er in deze zaak aan de hand is. Galeano Perrone vindt evenwel dat het nieuwe rechtssysteem moet worden gehandhaafd. We mogen straffeloosheid niet verwarren met opschorting. Ik verkies het vrijuit gaan van een schuldig persoon boven het ontrecht veroordelen van een onschuldige.