Regimewissels zijn out

De afgelopen weken lieten de realisten luid en duidelijk van zich horen. Hun laatste aanval op de haviken komt van Richard Haass, voorzitter van de invloedrijke Council on Foreign Relations.
Haass had onder Bush een topfunctie op het ministerie van Buitenlandse Zaken en hij publiceerde recent een nieuw boek, The opportunity: America’s Moment to Alter History’s Course. Een van de centrale thema’s van het boek is dat de haviken Washingtons capaciteiten om de wereld te veranderen, overschatten.

In het eerstvolgende nummer van Foreign Affairs verschijnt van hem een artikel met als titel: De beperkingen van regimewissels. Vorige week pleegde realist Brent Scowcroft in The Wall Street Journal een column met dezelfde boodschap. Scowcroft vindt het “onverantwoord” dat de VS bilaterale gesprekken met Noord-Korea verwerpen, in de hoop dat de regering instort.

Een andere realist, voormalig buitenlandjournalist Fareed Zakaria, uitte soortgelijke kritiek in een column in Newsweek. Hij verweet het Witte Huis een al vier jaar durende ‘patstelling’ binnen de regering. Die wordt veroorzaakt door een onoplosbaar meningsverschil tussen de haviken die een regimewissel willen in Noord-Korea en de pragmatici die het nucleaire programma van het land willen stoppen.

De tegenstelling tussen de haviken onder leiding van vice-president Dick Cheney en de realisten – in de vorige regering Bush onder leiding van minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell – is bijna zes maanden na het aantreden van de nieuwe regering nog steeds even groot.

Washington houdt vast aan de weigering om direct met Noord-Korea of Iran in gesprek te gaan en is sceptisch over onderhandelingen van Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk met Iran. Amerika sluit militair ingrijpen niet uit als een overeenkomst over Irans nucleaire programma uitblijft.

Washington eist ook dat Pyongyang weer gaat meedoen aan de zogenoemde Zes-Partijenbesprekingen met China, Japan, Zuid-Korea en Rusland. De Amerikaanse regering ging echter niet in op verzoeken van met name China en Zuid-Korea, om duidelijk te maken wat Amerika te bieden heeft als er een overeenkomst wordt bereikt.

De afgelopen weken stuurde Amerika zeventien Stealth gevechtsvliegtuigen naar Zuid-Korea, als onderdeel van een beleid om de druk op Noord-Korea op te voeren. Het is een signaal dat het Amerikaanse geduld opraakt.

Haass, die tijdens de eerste regering Bush topadviseur van Colin Powell was op het ministerie van Buitenlandse Zaken, zegt in zijn artikel dat het streven van de haviken naar regimewissel op veel punten zwakke plekken vertoont. Een regimewissel lijkt op het eerste gezicht een aantrekkelijke optie om dat die minder weerzin opwekt dan diplomatie en minder gevaarlijk is dan leven met nieuwe kernmachten. Er is volgens hem echter één probleem. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat het gewenste effect op tijd bereikt wordt, aldus Haass.

Amerika is niet zo machtig als velen denken, zeggen Haass, Scowcroft en Zakaria. Het land moet zijn politiek afstemmen op andere wereldmachten om te bereiken wat het wil. Creatieve diplomatie kan veel constructiever werken dan militair ingrijpen.

Amerika is gewoon niet in staat om zomaar elk land binnen te vallen, zegt Haass. Dat heeft eenvoudigweg te maken met de enorme kosten die een invasie met zich meebrengt, met de kracht van het Noord-Koreaanse leger om aanvallen op Zuid-Korea en de daar gestationeerde Amerikaanse troepen uit te voeren en met de omvang van de bevolking in Iran. Die factoren maken elke bezetting duur, ellendig en nutteloos.

Regimewissels zijn vaak veel ingewikkelder en duurder dan het laten vallen van een regime. Dat hebben de ontwikkelingen in Irak ons duidelijk gemaakt, aldus Haass. Een aanval op nucleaire installaties in Iran of Noord-Korea, wat sommige hardliners willen, is risicovol, zegt hij. Gezien de kennis die Amerikaanse geheime diensten hebben van de nucleaire programma’s in beide landen, zal een aanval volgens hem eerder contraproductief werken.

Een preventieve aanval op Noord-Koreaanse doelen zal worden afgekeurd door de zes partijen in de regio, vanwege de het gevaar van een oorlog tussen beide Korea’s. Een preventieve aanval op Iraanse doelen kan het nucleaire programma van dat land flink vertragen. Iran heeft echter verschillende wapens in handen, van het bevorderen van terrorisme, het promoten van instabiliteit in Irak, Afghanistan en Saudi-Arabië tot het verhogen van de olieprijzen.

Haass is zelf voorstander van een politiek van indamming naar het voorbeeld van wat Washington deed tijdens de Koude Oorlog. Zo’n politiek zou meewerken aan een ‘regime-evolutie’, door middel van een indirecte en geleidelijke veranderingen.

Om die strategie te laten slagen, moet Amerika beide landen duidelijke beloningen in het vooruitzicht stellen, inclusief economische steun, veiligheid en een betere politieke reputatie, zegt Haass. Hij geeft toe dat het mogelijk is dat deze strategie niet werkt en dat beide landen de tijd gebruiken om hun nucleaire arsenaal uit te breiden. De optie die dan overblijft is de nucleaire status van de landen te accepteren, zoals nu ook met Pakistan, India en Israël gebeurt. (JS/MM)