Presidentsverkiezingen Mauritanië blijven blank onderonsje

Het goede nieuws is dat Mauritanië, dat sinds zijn onafhankelijkheid in 1960 vooral militaire dictaturen kende, op 11 maart democratisch kan gaan stemmen. De huidige president, kolonel Ely Ould Mohamed Vall, verjoeg in augustus 2005 de militaire leider Maaouya Ouls Sid Ahmed Taya van de macht, die de vorige drie verkiezingen op frauduleuze wijze had gewonnen.
Vall voerde democratische hervormingen door, liet de media meer vrijheid en benoemde een onafhankelijke kiescommissie om de stembusgang eerlijk te laten verlopen. De Verenigde Naties geven voor het eerst technische hulp en beheren 9,2 miljoen euro aan donorgelden. Internationale waarnemers signaleren geen noemenswaardige problemen.
Of de eerste democratische verkiezingen iets zullen veranderen aan de dominantie van blanke Mauritaniërs in de politiek, lijkt erg onwaarschijnlijk. 18 van de 19 kandidaten hebben een lichte huidskleur. Nochtans maken de blanke Mauritaniërs maar een derde van de bevolking uit. De rest zijn zwarte Afrikanen (30 procent) en zwarte Moren, afstammelingen van de slaven van de lichthuidige Moren. Die laatste groep bestaat uit nomadische herders van Arabische of Berber-origine. Mauritanië schafte de slavernij officieel af in 1980, maar op het platteland blijft de praktijk nog bestaan.
In een democratisch systeem zou je verwachten dat de presidentskandidaten massaal proberen zwarte stemmen te werven, maar dat is niet het geval. Enkel de zwarte Messaoud Ould Boulkheir voert rassengelijkheid hoog in zijn campagnevaandel. De andere verkiezingsprogramma’s dwepen met “nationale verzoening”, zonder expliciete verwijzing naar de ongelijkheid of mensenrechtenschendingen onder de vorige regimes.
Op het einde van de jaren tachtig vermoordde het leger 500 zwarte Afrikanen, de meesten soldaten uit de eigen rangen. 70.000 zwarte Afrikaanse Mauritaniërs werden na de onrusten die dat veroorzaakte het land uitgezet; 20.000 van hen leven over de grens met Senegal in ellendige condities. Hun lot werd onlangs weer actueel toen de regering hen wilde verbieden zich te registreren voor de verkiezingen, maar uiteindelijk toch bakzeil moest halen.
“We hopen dat die problemen zullen verdwijnen wanneer we ze lang genoeg negeren”, zegt een anonieme blanke Mauritaniër aan het VN-nieuwsagenschap IRIN, “Maar de rassenkwestie blijft ons achtervolgen”.
Heel wat blanke Mauritaniërs zijn er rotsvast van overtuigd dat zij de meerderheid van de bevolking uitmaken. “Er zijn maar 15 procent zwarte Afrikanen en 15 procent zwarte Moren”, zo haalt Irin een andere blanke Mauritaniër aan. De islamitische regering van Mauritanië weigert rassenstatistieken aan te leggen omdat die volgens de islam “niet relevant” zijn.
De zwarte Moren staan cultureel dichter bij de blanke Moren, met wie ze de taal delen en dezelfde organisatie in stammen en clans. Volgens sommige waarnemers stemmen de zwarte Moren eerder op kandidaten van dezelfde stam dan op kandidaten die opkomen voor de rechten van mensen met een zwarte huidskleur.
In de campagne gaat het dan ook vooral over strategieën om Mauritanië de politieke en economische stabiliteit te bezorgen om te kunnen profiteren van de olierijkdommen die stilaan in de staatskas beginnen spoelen. Voor Moussa Ould Abdou, media-adviseur van presidentskandidaat Mohammed Ould Maouland, moet eerst de verdeeldheid binnen de blanke politieke elite worden overwonnen.
“Langs rechterzijde hebben we de militairen en de zakenwereld, aan de linkerkant de intellectuelen, vakbonden en advocaten en die twee kampen luisteren niet naar elkaar. De volgend president moet voor eenheid zorgen binnen de elite”, zei Abdou aan Irin.