Op oudjaar rijdt Tito's trein weer

De Blauwe Trein, genoemd naar de kleur van de 29 wagons, werd in 1956 gebouwd voor de inmiddels overleden Joegoslavische leider Josip Broz Tito. De trein wordt weer in gebruik genomen omdat de mensen graag willen weten hoe het vroeger was, en dat is hun goed recht, zegt Vesna Vukasovic van het Spoorwegbedrijf van Belgrado.

De rijtuigen zijn volgens Vukasovic een ‘hotel op rails’. De slaapwagons en vergaderruimten zien er nog precies hetzelfde uit als in de tijd dat Tito en zijn gasten ze gebruikten. Originele boeken, lampen en asbakken zijn nog in de trein aanwezig. Wel zijn er speciale maatregelen genomen om te voorkomen dat ze worden meegenomen als souvenirs, zegt Vukasovic.

De laatste rit van de trein was ook Tito’s laatste rit. Met de trein werd zijn grafkist van de Sloveense hoofdstad Ljubljana, waar hij stierf, naar Belgrado vervoerd, waar hij werd begraven. Tito overleed op 4 mei 1980, drie dagen voor zijn 88ste verjaardag.

Tito, van Sloveens-Kroatische afkomst, was sinds de Tweede Wereldoorlog de onbetwiste leider van het voormalige Joegoslavië. Zijn communistische troepen bevrijdden het land van de Duitse bezetting. Joegoslavië viel begin jaren negentig door etnische conflicten uiteen.

Tito wordt algemeen beschouwd als een dictator. Zijn critici beschuldigden hem ervan dat hij de verschillende identiteiten van de 24 miljoen Joegoslaven heeft ontkend. Maar de economische vooruitgang en de goede reputatie van het land in het vreedzame tijdperk van Tito, staat bij veel inwoners van onafhankelijke staten die uit het voormalige Joegoslavië voortkwamen, nog diep in het geheugen gegrift.

Het is normaal dat mensen de 35 jaar onder Tito als een goede periode beschouwen, zegt socioloog Ratko Bozovic. Het was de langste periode van vrede en welvaart die de regio gekend heeft. Zelfs als we de gevolgen van de oorlog zouden wegdenken, dan is de situatie er voor veel mensen in de jaren negentig er eerder slechter dan beter op geworden.

De Blauwe Trein is niet het enige teken van Tito-nostalgie. In de Bosnische hoofdstad Sarajevo is het Tito-café een van de populairste uitgaansgelegenheden. De klok aan muur wijst continu 15.05 uur aan, het uur van Tito’s dood. In een hoek staat een klein standbeeld van de leider. Het personeel draagt T-shirts met een handtekening en foto van de leider. Ik wilde een café met een sterk imago en Tito was de schepper van een sterk imago, zegt eigenaar Amir Ibrovic. Toen Tito overleed was Ibrovic nog een kind, maar hij ziet de leider als een goede vent, anders dan degenen die ons in een oorlog hebben gestort”.

In de Servische stad Kragujevac werd onlangs een tweede Tito-café geopend. Volgens eigenaar Jovan Simovic was er behoefte aan. Dit is wat mensen graag willen, terugverlangen naar vroeger, toen het beter was. En daarna proberen een betere toekomst op te bouwen, zonder etnische haat”.

In de Sloveense hoofdstad Ljubljana werd vorige week een standbeeld van Tito onthuld bij de regeringsgebouwen van de Sloveense Nationale Partij. Slovenië is de enige voormalige Joegoslavische deelrepubliek die lid is van de Europese Unie. (JS/ADR)