Onzekerheid over Verdrag van Lissabon wordt groter (analyse)

De Tsjechische Senaat keurde het Verdrag van Lissabon vorige week goed, de Kamer had dat eerder al gedaan. Nu is het alleen nog wachten op de handtekening van de president. Maar Vaclav Klaus zegt dat hij pas beslist of hij tekent na het nieuwe Ierse referendum over het verdrag in oktober.
Nog meer uitstel dreigt doordat een groep Tsjechische senatoren het verdrag wil aanvechten bij het Grondwettelijk Hof. “Als dat gebeurt, dan denk ik er niet aan het Verdrag van Lissabon al dan niet te ratificeren voordat het Grondwettelijk Hof zijn uitspraak heeft gedaan”, zegt president Klaus.
Ook de Poolse president Lech Kaczynski wil wachten op de resultaten van de nieuwe Ierse volksraadpleging. En Duitsland wacht eveneens op een beslissing van zijn Grondwettelijk Hof over de wettelijkheid van het Europese verdrag.

Geen goede ontwikkeling

“Nationale leiders hebben het verdrag getekend en zetten zich in voor zijn ratificatie”, zegt EU-analist Julia De Clerck-Sachsse van Centrum voor Europese Beleidsstudies in Brussel. “Het is geen goede ontwikkeling dat de huidige onzekerheid wordt verlengd. In plaats van een duidelijk standpunt in te nemen schuift men de verantwoordelijkheid voor de goedkeuring door.”
Wat de EU het meest vreest, is dat Vaclav Klaus al het mogelijke zal doen om het verdrag te saboteren. Volgens de Tsjechische president zal Lissabon de soevereiniteit van de lidstaten verder uithollen en heeft de EU te weinig democratische legitimiteit.
Het Verdrag van Lissabon zal de EU net democratischer maken, zegt De Clerck-Sachsse. “Het verdrag geeft het Europees Parlement meer bevoegdheden en biedt de nationale parlementen meer mogelijkheden om te controleren wat er op EU-niveau gebeurt.”

Geen echt kabinet

Het Tsjechische presidentschap is grotendeels ceremonieel. Maar dat is minder het geval sinds premier Mirek Topolanek ontslag moest nemen nadat hij een vertrouwensstemming had verloren.
Vaclav Klaus speelde een rol in de val van de regering-Topolanek en probeert nu, in afwezigheid van een echt kabinet, de touwtjes meer in handen te nemen tijdens de laatste maanden van het Tsjechische EU-voorzitterschap.
De nieuwe eerste minister Jan Fischer, voorzitter van het Tsjechische Bureau voor Statistiek, stelde een regering van ongebonden experten samen, die de periode tot de vervroegde verkiezingen in oktober moet overbruggen. Die regering-Fischer moet eerst nog voorbij een vertrouwensstemming in het parlement.
Topolanek had vooral veel tegenwind gekregen uit zijn eigen partij, de neoliberale ODS. Het grootste verzet tegen het Verdrag van Lissabon is daar nu verdwenen maar daarmee is niet alle dissidentie van de baan. Vaclav Klaus roept daarbij het hardst. Onlangs stapte hij op uit de ODS, die hij zelf had gesticht, omdat hij zich verraden voelde door de welwillendheid van zijn partij ten aanzien van Brussel en de EU.