Ontvoerd, verkracht en dan beschuldigd van rebellie

Na 46 dagen achter tralies werd Bolaño eind oktober vrijgelaten
wegens gebrek aan bewijzen. Ze kondigde prompt aan dat ze een job
ging zoeken bij het Netwerk van Vrouwelijke Slachtoffers van
seksueel misbruik. Dat is één van de organisaties die ijveren voor
een humanitair akkoord tussen de oorlogvoerende partijen in
Colombia - de regering, de paramilitaire AUC en de
rebellenbewegingen Farc en ELN. “Haar zaak is emblematisch voor
de positie van vrouwen in het Colombiaanse conflict,” zegt
Beatriz Linares, die verantwoordelijk is voor de rechten van
minderjarigen binnen het bureau van de Ombudsman.

Op 2 september diende Bolaño een klacht in bij de Ombudsman, een
officieel erkend orgaan waar Colombiaanse burgers terecht kunnen met klachten over geweldplegingen. Ze liet optekenen hoe ze verkracht was door
commandant ‘Beltrán’ van ‘frente 19’, een commando van de
Farc, de grootste rebellenbeweging in Colombia. De feiten deden
zich voor in de noordelijke provincie Cesar, waar Bolaño als
bacterioloog medische bijstand verleende aan de Arahuaco
indianen. Ze werd ontvoerd op 12 augustus. Dankzij de druk van de
indianen en van de ombudsman werd ze veertien dagen later
vrijgelaten, haar lichaam en eer geschonden.

De commandant in kwestie meldde zich na de klacht vrijwillig aan
bij het politiekantoor in het dorpje Pueblo Bello, niet om
zichzelf aan te geven maar om de aantijgingen te ontkennen.
Volgens sommige bronnen gebeurde dat onder dwang van zijn
oversten, die de reputatie van de Farc niet besmeurd wilden zien
door een officiële klacht.

Op 5 september werd Bolaño ontvangen door vice-president
Francisco Santos, die zich profileerde in de zaak door zijn steun
uit te spreken en haar contacten gaf voor een nieuwe job. Een dag
later kreeg ze echter bezoek van de inlichtingendienst DAS, die
haar een ‘escorte’ aanbood naar het politiekantoor. Tot haar
stomme verbazing werd ze daar beschuldigd van ‘rebellie’ - ze
zelf een guerrillero zijn. Linares herinnert zich nog het radeloze telefoontje van Bolaño die dag. “Ze vroeg me wat deze beschuldiging betekende en waarom ze plots een dader was geworden, in plaats van een slachtoffer.”

De beschuldigingen, zo bleek later, waren gebaseerd op
verklaringen van drie ELN-deserteurs, die zichzelf aangaven bij
de politie. Volgens hen was Bolaño “commdante Lenis, alias
La Gorda (de dikke vrouw)”.

Onder druk van de media, waar het vreemde verhaal de laatste
weken aan bod kwam, stelde het Colombiaanse gerecht een
nieuw onderzoek in. De getuigenissen bleken onder druk hun
verklaring afgelegd te zijn en de drie guerrillero’s trokken hun woorden meteen
weer in. Bolaño werd eind oktober vrijgelaten na anderhalve maand
in hechtenis te hebben doorgebracht. Ze is nu vrij, maar de
zaak tegen haar is niet gesponeerd.

“Wat me het meest beangstigt aan deze zaak is dat de autoriteiten
meer geloof hechten aan de verklaringen van drie deserterende
rebellen dan aan een vrouw met een blanco strafblad,” zegt
Linares. Felipe Zuleta, columnist bij het weekblad El Espectador,
denkt dat het onrecht is geschied “omdat het mannen in deze
seksistische machomaatschappij weinig kan schelen als vrouwen
verkracht worden. Behalve dan als ze, zoals Rina, hun mond durven
open te doen.”