Obama’s ploeg niet op tijd klaar voor cruciale vergaderingen

De vorming van de regering van de nieuwe Amerikaanse president Barack Obama gaat voorlopig nog sneller dan bij zijn voorgangers George W. Bush en Bill Clinton. Maar Obama staat dan ook voor veel dringende uitdagingen. De aanpak van de economische crisis kan niet wachten, er moeten knopen doorgehakt worden over de bijna 200.000 Amerikaanse soldaten die zich in Afghanistan en Irak bevinden en de Amerikaanse regering moet reageren op nieuwe spanningen rond Noord-Korea, Soedan en Israël.

Volgende maand heeft Obama dan ook nog eens drie belangrijke afspraken in het buitenland. Op 2 april buigt de top van de G 20 in Londen zich over de hervorming van het internationale financiële systeem. Op 5 april moet Obama op de Navo-top in Praag meer steun winnen voor de militaire operaties in Afghanistan. Minder dan twee weken later volgt dan in Trinidad een Top van de Amerika’s.

Oude gezichten

Obama staat op al die fora voor een nieuwe aanpak, maar dat frisse imago zal bijna onvermijdelijk een deuk krijgen als de onderhandelingen concreet worden. “Alle ogen zullen gericht zijn op Obama en zijn topmedewerkers, dus dat is geen probleem”, zegt een voormalige Amerikaanse diplomaat. “Maar op de niveaus van assistent-ministers en de adjuncten daarvan en ook bij de ambassadeurs zullen de buitenlandse partners dezelfde oude gezichten zien. En iedereen zal weten dat die niet de nodige macht en relaties hebben.”

Na de aanvankelijke pannes met kandidaat-ministers die hun belastingen niet bleken te betalen of betrokken waren bij commerciële schandalen, licht het team van Obama nieuwe kandidaten nu heel grondig door. Er wordt ondermeer gedetailleerd nagegaan wat kandidaten de voorbije 10 jaar van hun belastingen hebben afgetrokken, taxiritjes en andere onbenulligheden inbegrepen. Pas als die controle is afgelopen, gaan de namen van de kandidaten naar de Senaat, die ook nog eens een onderzoek instelt.

De controle gaat zo ver dat sommige veelbelovende kanshebbers  voor belangrijke functies niet meer ingaan op het verzoek zich kandidaat te stellen. Dat was al het geval bij iemand die genoemd werd als adjunct-minister van Financiën en met kandidaten voor drie functies als onderminister. Een van hen had eigenlijk de Amerikaanse voorbereiding van de G20-top op zich moeten nemen.

Pasbenoemd en overwerkt

Bij het ministerie van Financiën is nog het grootste aantal topfuncties vacant, al staat dat ministerie momenteel allicht voor de grootste uitdagingen. Minister Timothy Geithner, die na zijn benoeming vervelend genoeg ook geen trouwe belastingbetaler bleek, moet de klok rond werken om een uitweg uit de economische en financiële crisis te vinden. Hij valt daarvoor vooral terug op een ploeg van informele topadviseurs. Die nemen beslissingen die de economische toekomst van de VS op korte en zelfs op middellange termijn bepalen. Volgens de New York Times maakt het gebrek aan medewerkers het Geithner onmogelijk alle belangrijke gebeurtenissen te volgen en erop in te spelen.

Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken is voorlopig onderbemand. Volgens Chris Nelson, de samensteller van het onder Amerikaanse Aziëkenners en handelsexperts invloedrijke Nelson Report, zal de controle en de benoeming van kandidaten voor enkele sleutelfuncties nog zeker een maand en misschien wel twee maanden op zich laten wachten. Nelson oordeelt dat de controles uit de hand lopen: “de tijd die ervoor genomen wordt staat niet meer in verhouding tot de nood aan beleidswerk”.

Dringende beleidszaken worden intussen afgehandeld door speciale gezanten en door medewerkers van de Nationale Veiligheidsraad, die in het Witte Huis het werk van de verschillende ministeries en overheidsdiensten coördineert en ook de beslissingen van de president zelf voorbereidt. De benoeming van speciale gezanten en medewerkers van de Nationale Veiligheidsraad moet niet bekrachtig worden door de Senaat. Maar ook hier laten benoemingen op zich wachten. De voorbereiding van de Top van de Amerika’s in Trinidad is daardoor bijvoorbeeld in handen van Thomas Shannon, een vertrouweling van Bush.