OAS-stemming splijt westelijk halfrond

Tijdens een speciale zitting in het OAS-hoofdkwartier in Washington, haalden de Mexicaanse minister van Buitenlandse Zaken Luis Ernesto Derbez en de Chileense minister van Binnenlandse Zaken, José Miguel Insulza allebei 17 van de 34 stemmen. Waarnemers zeggen dat de Mexicaan Derbez geprofiteerd heeft van de verrassende terugtrekking van een derde kandidaat, oud-president Francisco Flores (1999 – 2004) van El Salvador. Die trok zijn kandidatuur vrijdag in, naar eigen zeggen om de eenheid in de Meso-Amerikaanse regio, die bestaat uit Centraal-Amerika en Mexico, te versterken. Die extra steun bleek echter niet genoeg voor de Mexicaan.

De uitkomst van de verkiezingen voor de nieuwe OAS-topman zet de schijnwerpers op de politieke en diplomatieke allianties die de afgelopen jaren in de regio ontstonden. Latijns-Amerika werd steeds linkser en de groeiende weerstand tegen de door de VS gesteunde handelspolitiek in de regio zorgde ervoor dat veel landen Insulza steunden. Derbez was de favoriete kandidaat van de landen die zich het meest verbonden voelen met de VS.

Diplomatieke bronnen in Chili beweren dat de VS druk hebben uitgeoefend op Flores om zich terug te trekken, omdat zijn stemmen dan naar Derbez zouden gaan. Insulza zou een bedreiging vormen voor de Amerikaanse hegemonie in de regio. De Chileen werd bovendien openlijk gesteund door president Hugo Chávez van Venezuela, die door Amerika gezien wordt als een gevaar voor de regio.

Na de laatste stemronde van maandag besloten de ministers van Buitenlandse Zaken en andere afgevaardigden van de 34 lidstaten van de OAS de verkiezing uit te stellen tot 2 mei. In de OAS zijn alle landen van Noord en Zuid-Amerika vertegenwoordigd, met uitzondering van Cuba. Dat land werd in 1962 geschorst.

De stemming in de OAS is geheim, maar uit officiële mededelingen voorafgaand aan de verkiezing bleek dat de meerderheid van de Zuid-Amerikaanse en de meeste Caribische landen een voorkeur voor de Chileen Insulza hadden. Derbez had de steun van Centraal-Amerika, de resterende Latijns-Amerikaanse landen, Canada en waarschijnlijk de Verenigde Staten.

De stem van de Verenigde Staten, die in eerste instantie voorkeur hadden voor Flores, is normaal gesproken doorslaggevend, gezien het economische en politieke gewicht van de VS in de regio. Het hoofdkantoor van de OAS staat in Washington en Amerika draagt voor ruim 60 procent bij aan het budget van de organisatie.

Derbez (58), een conservatieve econoom die in de VS studeerde en veertien jaar bij de Wereldbank werkte, was de eerste Mexicaanse kandidaat voor de topfunctie sinds de OAS in 1948 werd opgericht. Insulza (61), een gematigde socialist en advocaat van beroep, deed voor de tweede keer mee in de race om functie. Insulza was vroeger adviseur van president Salvador Allende (1970 – 1973), wiens bewind omver geworpen werd door een militaire coup van generaal Augusto Pinochet (1973 – 1990).

De OAS wordt geplaagd door financiële problemen en beschuldigingen van ineffectiviteit. Zes maanden geleden moest Miguel Angel Rodríguez gedwongen aftreden als secretaris-generaal van de OAS. De oud-president van Costa Rica zou zich schuldig hebben gemaakt aan corruptie tijdens zijn presidentschap (1998 – 2002). Het imago van de organisatie liep een deuk op door de affaire rond Rodríguez, de verslechterde verhouding met de Verenigde Staten en financiële problemen die leidden tot een tekort van 17 miljoen dollar op het budget van dit jaar.

De nieuwe secretaris-generaal van de OAS wordt gekozen voor een periode van vijf jaar, met de mogelijkheid tot herverkiezing. In de 56 jaar van haar bestaan, is de organisatie geleid door diplomaten uit Colombia, Chili, Costa Rica, Uruguay, Ecuador, Argentinië en Brazilië. Amerika had al die jaren een sterke invloed op de OAS. Verschillende OAS-instrumenten, zoals de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten, wisten de afgelopen jaren echter naam te maken.

De organisatie speelde in toenemende mate een rol bij het vinden van oplossingen bij institutionele crisissen, zoals staatsgrepen. Tegelijkertijd kwam de OAS onder vuur te liggen omdat ze zou falen bij het beschermen van democratisch gekozen regeringen, zoals die van Jean Bertrand Aristide in Haïti. Aristide werd in februari vorig jaar afgezet, volgens sommigen met steun van Washington. (JS/PD)