Nepalese vluchtelingen doppen zelf boontjes

Tienduizenden Nepalezen zijn de afgelopen tien jaar hun huizen ontvlucht uit angst voor gevechten tussen het leger en maoïstische opstandelingen. Het vluchtelingenprobleem in Nepal bevindt zich in een het voorstadium van een crisis. Dat is de conclusie van een team van de Verenigde Naties dat tien dagen in Nepal verbleef om de mensenrechtensituatie te onderzoeken.

De missie concludeert dat de ontheemden grotendeels over het hoofd gezien en verwaarloosd worden. Er is geen samenhangend beleid om ze te helpen en beschermen, niet van de regering en niet van nationale of internationale organisaties, zegt VN-afgevaardigde Walter Kalin tijdens een persconferentie na het bezoek aan Nepal. Er kan iets aan gedaan worden, want de situatie is nog controleerbaar.

Geen van de mogelijke hulpverleners in het Zuid-Aziatische land - de vele VN-kantoren en lokale niet-gouvernementele organisaties in de hoofdstad Kathmandu en de regering - zijn bereid om initiatieven te nemen. De situatie is te gevaarlijk.

Ram Gopal Tamoli vluchtte drie jaar geleden met zijn gezin uit het westelijke district Banke, het centrum van de maoïstische opstand. Hoewel veiligheidstroepen Banke stevig onder controle hebben, vindt Tamoli nog steeds geen rust. In het kantoor van de Vereniging van Maoïstische Slachtoffers in Kathmandu, vertelt hij dat de 25.000 leden van de vereniging overleven dankzij hulp van vrienden en familieleden of van onbekenden die geld geven als ze langs de deuren gaan. Er zijn mensen van de VN geweest die met ons gesproken hebben, maar dat heeft niets veranderd.

De regering doet volgens hem ook niets voor de vluchtelingen, die vaak zagen hoe familieleden werden vermoord, ledematen werden afgehakt en hoe huizen werden geplunderd. De Nepalese overheid zette in 2001 een fonds op voor de slachtoffers van de maoïsten - niet voor slachtoffers van het leger - maar stopte een jaar later de financiering. In oktober vorig jaar beloofde de regering 1,4 miljoen roepies (bijna 16.000 euro) aan de slachtoffers van de maoïsten, volgens een rapport van het South Asia Forum for Human Rights (SAFHR).

Volgens het SAFHR-rapport, dat in maart werd gepubliceerd, vluchten er vooral veel jonge meisjes uit de dorpen. We weten niet waar zij terechtkomen, aldus het rapport. De meeste meisjes kunnen niet meer terug naar huis. Ze zijn bang dat ze onder druk gezet worden om zich bij de opstandelingen aan te sluiten of dat hun bezoek problemen veroorzaakt bij hun familie.

Volgens het VN-team is in sommige dorpen 80 procent van de jongeren gevlucht. Deep Ranjani Rai, auteur van het SAFHR-rapport, hoopt dat het kantoor van de VN-stuurgroep in Nepal actie onderneemt. Maar ik betwijfel of de missie zo snel resultaat zal opleveren.

Dilli Raman Dhakal, voorzitter van het Gemeenschaps Studie- en Welzijnscentrum in Kathmandu, heeft goede hoop dat de vluchtelingen binnenkort meer hulp krijgen. Het onderwerp wordt nu besproken bij VN-organisaties in Kathmandu, zegt hij. Hij zegt echter dat de VN-schatting van 100.000 tot 200.000 ontheemden in Nepal niet klopt. Het werkelijke aantal kun je pas bepalen als je het land ingaat en alle huizen één voor één bezoekt, zegt hij. Je moet tenminste een dorpscommissie en twintig huizen hebben bezocht om een goede indruk te krijgen van het aantal gevluchte dorpsbewoners. Mensen vertrekken in stilte. Soms naar India.

Dhakal schat het werkelijke aantal vluchtelingen in Nepal op 1,2 miljoen. Een woordvoerder van de regering laat weten dat het cijfer niet hoger kan zijn 15.000. Slechts de helft daarvan zou geregistreerd zijn door de autoriteiten.

Kde VN gaan ervan uit dat de regering werkt aan een nieuw vluchtelingenbeleid. Maar het ministerie voor Lokale Ontwikkeling, dat samen met het departement Binnenlandse Zaken verantwoordelijk is voor dat beleid, heeft volgens een woordvoerder in het budget geen geld opzij gezet voor zo’n programma.

Deep Ranjani Rai van het SAFHR zegt dat de regering en de VN zich moeten realiseren dat het vluchtelingenprobleem blijvend is. De regering moet niet verwachten dat de ontheemden teruggaan naar hun dorpen. Uit gesprekken is gebleken dat zeker de jongeren daar weinig voor voelen, aldus Rai.

Op 1 februari van dit jaar ontsloeg de Nepalese koning Gyanendra de regering. Die zou volgens hem corrupt zijn en niet competent om de maoïstische opstand de kop in te drukken. Hij riep de noodtoestand uit en schortte de meeste grondrechten tijdelijk op. Op 30 april werd de noodtoestand beëindigd, maar veel dissidenten die de afgelopen maanden werden gearresteerd zitten nog steeds achter de tralies. (JS/MM)