Maleisië heeft zijn Abu Ghraib-schandaal

Misschien haalt het internationale effect van de videoclip het niet bij de foto’s van het blauwe oog van de in ongenade gevallen vice-premier Anwar Ibrahim die in 1998 de wereld rondgingen. Maar in Maleisië zelf leiden de beelden tot een schandaal dat zich almaar uitbreidt. Nadat Mohd Nazri en Azmi Khalid, twee toppolitici van de regeringspartij, hun afschuw hadden uitgesproken, begon ook de regeringsgetrouwe pers het thema uit te benen.

De Maleisische regering heeft vrijdag een onderzoekscommissie aangesteld om klaarheid te brengen in de zaak. De vijf leden maakten deel uit van een commissie die de voorbije drie jaar de werking van de politie doorlichtte.

Teresa Kok, een volksvertegenwoordiger van de oppositie, toonde de clip vorige week aan collega’s en persmensen in de lobby van het Maleisische parlement. Dit is enkel de top van de ijsberg, verklaarde Kok. Ik geloof dat er veel mensen worden mishandeld in politiekantoren.

Alle Maleisiërs zouden de clip onder ogen moeten krijgen en overwegen waar dit land heen gaat, vindt Yeo Yang Poh, de voorzitter van de Maleisische Balie. Volgens de advocaat bevestigt het beeldfragment wat Maleisiërs al jaren te horen kregen over de onmenselijke en vernederende behandeling van gevangenen.

De vrouwelijke gevangene die verschijnt in de videoclip, heeft Chinese trekken, wat de zaak nog explosiever maakt. De etnische Chinezen in Maleisië klagen dat ze als tweederangsburgers behandeld worden, en ook Chinese toeristen worden wel eens vaker op de korrel genomen door de Maleisische ordediensten. Dat belast de steeds belangrijkere relaties met China. Vorige week woensdag ontbood de Chinese regering de Maleisische ambassadeur om uitleg te geven over het videoschandaal.

Premier Abdullah Badawi stuurde eerder al minister van Binnenlandse Zaken Azmi Khalid naar China om de plooien rond een ander incident glad te strijken. Een groep van Chinese vrouwen moest zich na hun arrestatie door de Maleisische politie uitkleden voor mannelijke agenten. Ze zouden ook bestolen zijn. Nadat ze daarover klacht hadden ingediend, kregen de vrouwen thuis ook nog eens de politie over de vloer.

Echt geschokt zijn de Maleisiërs niet door die schandalen. De Maleisische politie heeft al langer een kwalijke reputatie, vooral voor wat de behandeling van gewetensgevangen aangaat. Tegenstanders van het regime die gearresteerd werden op basis van de Internal Security Act - een wet die de arrestatie van verdachten mogelijk maakt zonder dat er een aanklacht wordt geformuleerd - hebben al ruimschoots melding gemaakt van wrede en vernederende praktijken in de Maleisische gevangenissen.

Begin november verscheen in een Maleisische krant het verhaal van een politicus van de oppositie, een advocaat en zijn cliënt die getuige waren van de foltering van een gevangene in een regionaal hoofdkwartier van de politie. De verantwoordelijke politiechef ontkent het incident.

In mei publiceerde een officiële commissie een 433 bladzijden dik rapport over de Maleisische politie. De auteurs stellen onder meer voor een onafhankelijk orgaan op te richten waar burgers terecht zouden kunnen met klachten over agenten die zich misdragen. De nieuwe commissie zou onderzoeken kunnen uitvoeren en schuldigen bestraffen. Maar tot hiertoe zette de regering geen vaart achter de uitvoering van die aanbevelingen.

Het schandaal komt bijzonder ongelegen voor de Maleisische regering. Deze week organiseert Maleisië een topontmoeting van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten. (PD)